Συγγραφέας: Γιάννης Μπαντούνος

Η γονική φροντίδα και η τρυφερότητα αποτελούν σημαντικό παράγοντα για τη διαμόρφωση της ταυτότητας των εφήβων. Τα στοιχεία δε, της ελευθερίας και της αυτονομίας που δείχνουν οι γονείς προς τα παιδιά τους αποτελούν πλαίσιο αναφοράς μιας και οι έφηβοι τα χρειάζονται ως εφόδια για να μπορέσουν να ενταχθούν όσο το δυνατόν πιο ομαλά στο «κόσμο των ενηλίκων». Το να αντιμετωπίζεται ένας έφηβος ως ένα άτομο υπεύθυνο και ώριμο σίγουρα είναι μια μεταβλητή που τείνει να έχει θετικό πρόσημο στο τομέα της αυτοπεποίθησής του, ένας τομέας που κατέχει βαρύνουσα σημασία στη δόμηση και εξέλιξη της ταυτότητάς του. Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με τη ταυτότητα των εφήβων είναι το αίσθημα αποδοχής που λαμβάνουν από τους γονείς, το επίπεδο ισορροπίας και συνοχής που χαρακτηρίζει την οικογένεια, ο βαθμός επικοινωνίας και αλληλοϋποστήριξής μεταξύ των μελών, αλλά και ο δημιουργικός γονικός έλεγχος. Έχοντας τα παραπάνω χαρακτηριστικά μια οικογένεια μπορεί να χρησιμοποιήσει τη δυναμική του διαλόγου για να επιλύσει ή να εξελίξει καθημερινές καταστάσεις αλλά και σύνθετα ζητήματα. Όταν οι γονείς καταφέρνουν και συζητούν τα περισσότερα θέματα με τους εφήβους, ακόμα και αν υπάρχουν εντάσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας (αλλά να λύνονται με εποικοδομητικό τρόπο), τότε οι έφηβοι δομούν με μεγαλύτερη ευκολία και αυτοπεποίθηση τη ταυτότητά τους.

Ο χρόνος πλέον που διαθέτουν οι γονείς με τα παιδιά τους τα τελευταία χρόνια έχει ελαττωθεί λόγω του φόρτου εργασίας αλλά και εξαιτίας πλήθος άλλων ενασχολήσεων που διέπουν τη καθημερινότητά τους . Από την άλλη πλευρά όμως και οι έφηβοι πέραν του εξαντλητικού καθημερινού σχολικού ωραρίου που έχουν, πρέπει να ανταποκριθούν και σε πλήθος άλλων ασχολιών όπως είναι συνήθως το φροντιστήριο, ξένες γλώσσες, ίσως ένα άθλημα ή κάποια άλλη δραστηριότητα με αποτέλεσμα να στερούνται από ελεύθερο χρόνο για ενδοοικογενειακές διαπροσωπικές σχέσεις.

Όσο πιο καλή είναι η επικοινωνία μεταξύ των γονέων τόσο περισσότερο θετικά θα επηρεάσουν τη συναισθηματική και κοινωνική έκφραση των εφήβων. Γι’αυτό το λόγο η εκτίμηση και ο σεβασμός μεταξύ των γονέων έχουν σημαντικό αντίκτυπο αντίστοιχα στο πως θα εκφράσουν την εκτίμηση και το σεβασμό οι έφηβοι προς το κοινωνικό τους περίγυρο και το συγγενικό τους περιβάλλον.

Για τους παραπάνω λόγους λοιπόν, αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος των γονέων ως προς τη δημιουργία μιας υγιούς και δημιουργικής σχέσης με τον έφηβο που αναζητά τη ταυτότητά του. Τέλος, εξίσου σημαντικός και ενδιαφέρον είναι και ο τρόπος που θα κληθεί ο ίδιος ο έφηβος να διαχειριστεί τις ίδιες του τις συγκρούσεις, ερχόμενος αντιμέτωπος με τις πεποιθήσεις του αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό μέχρι να συγκροτήσει τη ταυτότητα του.

Μπαντούνος Γιάννης Κοινωνικός Λειτουργός-Life Coach

Συγγραφέας: Ευρυδίκη Νεραντζή

Η συµπεριληπτική εκπαίδευση αποτελεί µια σύγχρονη εκπαιδευτική  τακτική, που κερδίζει έδαφος σε πολλές χώρες διεθνώς και στη χώρα μας, καθώς συνδέεται µε τη συµµετοχή και τη μάθηση όλων ανεξαιρέτως των ατόµων, µέσα από την αναγνώριση και την αποδοχή της διαφορετικότητας, την ισότητα, τα ανθρώπινα δικαιώµατα, τον εκδημοκρατισμό στο σύγχρονο σχολείο.

Η συμβουλευτική ως μια διαδικασία επικοινωνίας που αποσκοπεί στη παροχή βοήθειας για την επίλυση προβλημάτων, αλλά και την προσαρμογή του στο περιβάλλον και την αντιμετώπιση διάφορων συγκρούσεων (Κοσμίδου-Hardy & Γαλανουδάκη-Ράπτη,1996 ) έχει πολλά να προσφέρει στο χώρο της εκπαίδευσης.

Είναι ξεκάθαρο ότι η συμμετοχή όλων των µαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία και η επιδίωξη της ισότητας δεν µπορεί να γίνει αντιληπτή σαν απλή παροχή πρόσβασης στο σχολικό περιβάλλον

Το πέρασμα του χρόνου, οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και οι ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές έφεραν στο προσκήνιο την αλλαγή των προτεραιοτήτων του σχολείου που επηρέασε το ρόλο της παροχής της συμβουλευτικής στα σχολεία, με αποτέλεσμα η συμβουλευτική να θεωρηθεί αρμοδιότητα ειδικών επαγγελματιών και υπηρεσιών εκτός σχολείου, εισάγοντας σταδιακά το θεσμό του ψυχολόγου ως υπευθύνου και ειδικού για την άσκηση συμβουλευτικής στα σχολεία.

Ο κλάδος της Συμβουλευτικής έχει γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη στην εποχή μας. Η ανάγκη για εκπαιδευτική, ή ατομική Συμβουλευτική παρέμβαση έχει γίνει πλέον συνείδηση γενικότερα στους μαθητές και τους γονείς τους . Η Συμβουλευτική μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία στήριξης των ατόμων να βοηθήσουν τους εαυτούς τους να σκέπτονται και να αντιμετωπίζουν πιο θετικά τις προσωπικές τους δυσκολίες και προβλήματα (Μπρούζος & Ράπτη, 2001).

Σε ότι αφορά το σχολικό πλαίσιο και την εκπαίδευση γενικότερα η Σχολική Συμβουλευτική, είναι ο κλάδος μέσω του οποίου εφαρμόζεται η συμβουλευτική στο σχολείο, κατά κανόνα από τον εξειδικευμένο στην εφαρμογή της στην εκπαίδευση σύμβουλο, ή τον εξειδικευμένο εκπαιδευτικό, ανάλογα με το σύστημα. Βασικός σκοπός της θεωρείται η εξασφάλιση των απαραίτητων προϋποθέσεων που θα βοηθήσουν τα άτομα/συμβουλευόμενους, να φτάσουν σε ένα επίπεδο αυτονομίας, να

σκέφτονται πιο θετικά και για τους ίδιους και τις ικανότητές τους, αλλά και για τις αντίξοες συνθήκες των προβλημάτων που καλούνται ν' αντιμετωπίσουν (Μαλικιώση- Λοΐζου,2001).

Εφαρμογές της Σχολικής Συμβουλευτικής

Το περιεχόμενο της Συμβουλευτικής στην εκπαίδευση ασκείται από τον σχολικό ψυχολόγο και αφορά την παρακολούθηση παιδιών στο σχολικό και οικογενειακό πλαίσιο, στην ψυχολογική στήριξη τους, στην διερεύνηση θεμάτων που τα απασχολούν, καθώς και στη σχεδίαση παρεμβάσεων και αξιολόγησης τους Συνίσταται δε στην προσωπική ανάπτυξη των μαθητών μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης, σεβασμού και διευκόλυνσης με απώτερο στόχο την προαγωγή της μάθησης.

Στις περιπτώσεις των ατόμων με αναπηρία, η συμβουλευτική επικεντρώνεται στο ίδιο το άτομο και την οικογένεια του, αλλά και στην ευαισθητοποίηση του σχολείου και της οικογένειας. Επίσης στοχεύει στην εκπαίδευση και την επιμόρφωση ατόμων και ομάδων σε θέματα μάθησης και προσαρμογής, τον εντοπισμό παιδιών με ειδικές ανάγκες και την εκπόνηση εξατομικευμένων προγραμμάτων αγωγής.

Κάθε συμβουλευτική παρέμβαση για τη στήριξη των γονέων του παιδιού με ψυχοκοινωνικές, γνωστικές ή άλλες δυσκολίες πρέπει να στοχεύει στον εντοπισμό των αναγκών της οικογένειας, ώστε να κατανοήσουν και να αποδεχθούν τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζει το παιδί τους, με απώτερο στόχο την ενίσχυση της θετικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών.

Η εκπαίδευση είναι ξεκάθαρο ότι οφείλει να έχει πλέον ένα πολυδιάστατο χαρακτήρα, να είναι στενά συνδεδεμένη με τη συμβουλευτική, καθώς αποτελεί την κατεξοχήν διαδικασία επίλυσης προβλημάτων των μαθητών των εκπαιδευτικών και γενικότερα όλων όσων εμπλέκονται στην σχολική και κοινωνική ζωή των μαθητών.

Βιβλιογραφία

Μαλικιώση-Λοΐζου, Μ. (2001). Η Συμβουλευτική Ψυχολογία στην εκπαίδευση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Μπρούζος, Α. & Ράπτη Κ. (2001). Ο ρόλος της σχολικής συμβουλευτικής στην προαγωγή της αποδοχής της διαφορετικότητας. Επιθεώρηση Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού, 56-57, 25-41.

 Συγγραφέας: Κωνσταντίνα Μπασκουρέλου

Ζούμε σ’έναν κόσμο που κυλά με ταχύτατους ρυθμούς, απαιτητικές υποχρεώσεις, και συχνά εξοντωτικά προγράμματα. Έναν κόσμο που έχει “θεοποιήσει” την παραγωγικότητα, τα γρήγορα αποτελέσματα, τον ανταγωνισμό, το “είμαι στο τρέξιμο”. Αυτός ο κόσμος εν τέλει, μέσα στις ιλιγγιώδεις του ταχύτητες, έχει απωλέσει την επαφή του με τον εαυτό, και έχει ξεχάσει ότι η στροφή προς τα έξω - η στοχευμένη δράση - προϋποθέτει αρχικά τη στροφη προς τα μέσα, την επαφή με τη βάση μας και τη δύναμή μας.

 (Photo by Zoltan Tasi on U nsplash) 

Ο σύγχρονος άνθρωπος έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος με ένα επαναλαμβανόμενο δίλημμα: Δρω για να δρώ ή δρω σε συνάρτηση με τις ανάγκες μου, τα όνειρά μου, και τους ανθρώπινους περιορισμούς μου;

Το πρώτο σενάριο μας θυμίζει το μαρτύριο του Σίσυφου, του ήρωα που προσπάθησε να εξαπατήσει τους Ολύμπιους θεούς και να ξεγελάσει το θάνατο (τη μεγάλη παύση, κοινή  μοίρα της ανθρωπότητας). Ο Σίσυφος τιμωρήθηκε με το να ζει σε μια επαναλαμβανόμενη,

σκληρή και χωρίς νόημα ρουτίνα: καταδικάστηκε να κουβαλάει έναν βράχο στην κορυφή ενός βουνού, γνωρίζοντας ότι κάθε φορά λίγο πριν φτάσει στην κορυφή ο βράχος θα κατρακυλήσει και πάλι προς τα κάτω, απ’ όπου και θα πρέπει να ξαναξεκινήσει την προσπάθειά του.

Αυτή η “άψυχη” και μηχανική επαναληπτικότητα είναι ουσιαστικά το τίμημα που πληρώνουμε κάθε φορά που “εξαπατάμε” τον εαυτό μας, που δεν παίρνουμε χρόνο να αφουγκραστούμε τους “θεούς” - τις πραγματικές μας ανάγκες, να έρθουμε σε επαφή με την θνητότητα και την ανθρώπινη φύση μας. Τότε η ζωή γίνεται μια σκληρή κι επαναλαμβανόμενη ρουτίνα και η προσπάθειά μας φαντάζει μάταιη, ένα “Σισύφειο μαρτύριο”.

Μερικά από τα σημάδια που δείχνουν ότι μπορεί να χρειαζόμαστε ένα “διάλειμμα” είναι τα εξής:σωματική και ψυχολογική κόπωση

• εκνευρισμός/ ευερεθιστότητα

• πτώση αποδοτικότητας και δυσκολία συγκέντρωσης
• αίσθηση έλλειψης νοήματος κι αποστασιοποίηση από όσα συμβαίνουν στη ζωή μας
• αναβλητικότητα
• απογοήτευση κι έλλειψη ενδιαφέροντος
• έλλειψη ικανοποίησης από σχέσεις και δραστηριότητες που μας έδιναν χαρά στο παρελθόν.

Ο σύγχρονος άνθρωπος εκδηλώνει λοιπόν ολοένα και συχνότερα συμπτώματα στρες, άγχους, ή ακόμα και κατάθλιψης. Σύμφωνα με μια άλλη διαγνωστική ματιά, αυτή της ψυχοθεραπείας Gestalt, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το άτομο λειτουργεί με έναν παγιωμένο τρόπο, που στερείται ελαστικότητας, ισορροπίας, και υγιούς απόκρισης στη ζωή και τις προκλήσεις που αναδύονται κάθε στιγμή.

Το άτομο προσεγγίζει δηλαδή την πραγματικότητα μονοδιάστατα, όντας καθηλωμένο σε έναν από δύο συγκρουόμενους πόλους:

• στον πόλο του Doing (Κάνω), έναντι αυτού του Being (Είμαι),
• στην ικανοποίηση των αναγκών του Περιβάλλοντος, έναντι της ικανοποίησης των

αναγκών του Εαυτού,

• σε “επαφή” με αυτό που θα έρθει, κι όχι με αυτό που συμβαίνει Εδώ και Τώρα.

Η παύση - ή απόσυρση όπως την αποκαλούμε στην ψυχοθεραπεία Gestalt - μας δίνει την ευκαιρία να επι-στρέψουμε την προσοχή μας από το περιβάλλον στον εαυτό, να μεταβολίσουμε τις νέες εμπειρίες και πληροφορίες, να έρθουμε σε επαφή με τα

συναισθήματα και τις σκέψεις μας, και κυρίως: να αφήσουμε χώρο στις νέες μορφές, ιδέες και λύσεις να αναδυθούν. Η “επιστροφή” αυτή μας ξεκουράζει και μας χαλαρώνει, μας δίνει ενέργεια και προσανατολισμό και αυξάνει κατά πολύ τις πιθανότητες να είμαστε αποδοτικοί στην επίτευξη των στόχων μας και να απολαμβάνουμε περισσότερο τη ζωη μας.

Οι παύσεις αυτές, τα “διαλείμματα”, δεν χρειάζεται να είναι κάποια πολύωρη ή πολυέξοδη ασχολία. Μάλιστα όσο πιο εύκολο μας είναι αρχικά να τα εντάξουμε στο πρόγραμμά μας, τόσο πιο ουσιαστική θα είναι η επίδρασή τους στην ποιότητα της ζωής μας. Κάτι τέτοιο μπορεί για παράδειγμα να είναι ένας περίπατος στη φύση, ένα χαλαρωτικό μπάνιο, ένα ολιγόλεπτο “time-out” σε μια ήσυχη μεριά του σπιτιού ή της εργασίας μας, ή οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα μας βοηθά να αποσύρουμε για λίγο την προσοχή μας απ’ τη δουλειά και τις υποχρεώσεις μας και να επιστρέψουμε στο κέντρο μας. Αφού συλλάβουμε την κεντρική ιδέα και σημασία της παύσης, μπορούμε σιγά σιγά να γινόμαστε πιο δημιουργικοί, να βρίσκουμε νέους τρόπους να ξεκουράζουμε το μυαλό και το σώμα μας, και να φροντίζουμε την ψυχική μας υγεία.

Συχνά, στον τρόπο σκέψης του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου, η επαγγελματική εξουθένωση συγχέεται με την εργατικότητα, η ανάγκη για ξεκούραση με την τεμπελιά, και το κενό με το τίποτα. Η παύση, η καλλιέργεια ενός κενού χώρου ανάμεσα στις σκέψεις μας, δεν είναι “τίποτα”, είναι μια πράξη αυτοφροντίδας, ένα γόνιμο έδαφος κι ένα άνοιγμα: μια πύλη μέσα απ’ την οποία μπορούν να αναδυθούν νέες πιθανότητες, επιλογές, και δημιουργικές λύσεις. Κάθε τρόπος που μας βοηθά να αποκτήσουμε επίγνωση, να αναγνωρίσουμε ότι τίποτα δεν είναι μονόδρομος, και ότι έχουμε κι άλλες επιλογές, είναι εξ ορισμού θεραπευτικός και άρα πολύτιμος για τον ψυχισμό μας.

Η γνήσια κι αυθεντική δημιουργικότητα δεν εμποδίζεται ούτε αναστέλλεται από την παύση. Αντίθετα, ανθίζει και ξεδιπλώνεται ολόπλευρα ακριβώς χάρη σε αυτήν.

Κωνσταντίνα Μπασκουρέλου

Κλινική - Συμβουλευτική Ψυχολόγος, MA, BSc.

Ψυχοθεραπεία Gestalt www.therapyspot.gr