Προγράμματα Ψυχικής Υγείας

Έρχεται ώρα, που ζωή και θάνατος ανταγωνίζονται ποιος πρώτος τα αγαπημένα θα λεηλατήσει.

Και τότε είναι, που, καθώς τίποτε άλλο να απειλήσουν δεν μπορούν, η ελευθερία ως λάφυρο του πόνου σου χαρίζεται.

Γιατί με τη βιαιότητα τους σου έμαθαν να μην φοβάσαι και να μην αγαπάς.

Στράτος Παπάνης

Το ορόσημο των δέκα τευχών.

Με μεγάλη χαρά σας παρουσιάζουμε τα 10. τεύχη του επιστημονικού περιοδικού με κριτές

“Σύγχρονη Κοινωνία Εκπαίδευση και Ψυχική Υγεία”

Περιλαμβάνονται δεκάδες άρθρα από τους γνωστικούς τομείς των Κοινωνικών Επιστημών και της Εκπαίδευσης και διατίθενται δωρεάν σε κάθε ενδιαφερόμενο.

Μπορείτε να τα κατεβάσετε ΕΛΕΥΘΕΡΑ εδώ:

https://bit.ly/3pfMcUN

Για περισσότερα άρθρα και επιστημονικό υλικό εγγραφείτε δωρεάν με το εμαιλ σας (ή ακολουθήστε) το ιστολόγιο

https://psichologiagr.com

ΓΝΩΣΗ ΠΡΟΣΙΤΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ

Προσπαθήστε να μοιράσετε την αγάπη, σε πρόσωπα, στιγμές, καταστάσεις ή μνήμες και θα τη δείτε να ασφυκτιά, να αντιστέκεται, να αναδιπλώνεται, να αλλάζει.

Γιατί, ουράνια καθώς είναι, ενιαία και καθολική, δεν υποδιαιρείται, δεν τέμνεται, δεν αποσπάται, δεν κομματιάζεται, δεν προϋποθέτει.

Αλλά είτε ακέραια κι ανόθευτη χαρίζεται ατόφια στον καθένα είτε, επιμερισμένη,μεταμορφώνεται σε απωθημένο, σε έλλειψη, σε οργή, σε άμυνα και θλίψη.

Όταν, λοιπόν ο χρόνος την πολιορκεί και να την χωρίσετε σε επιμέρους διαστήματα επιβάλλει ή οι συνθήκες και οι συμβάσεις να την ορίσετε προτρέπουν, να θυμάστε πως όσα έχουν ζυμωθεί με το απόλυτο και για την αθανασία έχουνε μεθύσει, δεν επαιτούν το ελάχιστο, αλλά αναζωπυρώνονται με τους παράφορους παλμούς σας.

Στράτος Παπάνης

Και τώρα, που με την τόση φρόνηση και αυτοπεποίθηση κάθε σειρήνας θα έπρεπε να αποστρεφόμαστε το μαγνητισμό και τη λαγνεία, περισσότερο από ποτέ, ελάχιστο κάλλος και ψήγματα σαγήνης αρκούν, για να γίνουμε επαίτες ξανά του έρωτα και της αλαζονικής ηδυπαθείας.

Επειδή εμπειρία δεν είναι να αποφεύγεις τα λάθη, αλλά να παραδίδεσαι, γνωρίζοντας το τίμημα τους πλέον ποιο είναι.

Στράτος Παπάνης

Απέναντι η Μικρά Ασία, μια πατρίδα και μια στεριά, που απλώνεται αδιάκοπη μέχρι τις εσχατιές της Κίνας.

Και απο την απεραντοσύνη αυτή να σε χωρίζει μόνο το θαλάσσιο στενό της Μυτιλήνης, άλλοτε γαλήνιο και αδηφάγο κάποτε, όση είναι η απόσταση ανάμεσα στο άπιαστο και το προσιτό.

Στράτος Παπάνης

Κάθε φορά που βρίσκεσαι συνδεδεμένος στο διαδίκτυο παράγεις δεδομένα πολύτιμα για τις επιχειρήσεις και τη διαφήμιση:

Τι σου αρέσει (με την ενδελεχή ανάλυση τριακοσίων likes σου μπορεί να γίνει μια εμπεριστατωμένη σκιαγράφηση των προτιμήσεων σου, τόσο έγκυρη όσο και ένα ψυχογράφημα), τι κοινοποιείς, τι μοιράζεσαι, ποιους συνδέσμους πατάς. Τι θα εμφανιστεί στην οθόνη σου, ποια είδηση θα παρουσιαστεί πρώτη, ποιο βίντεο θα προταθεί, όλα είναι ζήτημα όχι επιλογής σου, αλλά αλγορίθμων.
Είμαστε τα προϊόντα όσων φαινομενικά μας προσφέρονται και όχι οι αποδέκτες των υπηρεσιών.
Αν φυλλομετράς και δε διασταυρώνεις την πληροφορία, αν μπορείς να διαβάσεις αποσπασματικά μόνο μια παράγραφο και όχι ένα ολόκληρο άρθρο ή βιβλίο, αν επιλέγεις τον πολωτικό λόγο, τα συνθήματα, τα αξιώματα, τις επιφανειακές αναλύσεις και το προκατασκευασμένο συναίσθημα, έχεις ήδη πέσει θύμα των διαμορφωτών της γνώμης.
Ο εκδημοκρατισμός μέσω της πολυφωνίας, η δημοσιογραφία των πολιτών, η άτυπη μόρφωση, η ψηφιακή άρση των περιορισμών, η χειραφέτηση του πολίτη αποτελούν στόχους που δεν πρέπει να λησμονήσουμε.
Αλλιώς ο ψηφιακός κόσμος θα γίνει χώρος τρομοκρατίας και ισοπέδωσης.

Στράτος Παπάνης

Αναγκαιότητα της αλλαγής

Αν έχετε φτάσει από φώτιση, χάρη, ανάγκη, ηλικία μάθηση σε εκείνο το σημείο σοφίας, απόγνωσης, ή εξελικτικού οίστρου, ώστε να απομυθοποιήσετε κάθε κοινωνική σύμβαση, να αποκαθηλώσετε προσωπικές αξίες, να αμφισβητήσετε θέσφατα, να διακωμωδήσετε τις επιλογές σας, να αιφνιδιαστείτε από την ποιότητα των σχέσεων σας και να επιθυμήσετε να αναβαπτισθείτε στο συστατικό εκείνο, από το οποίο ήσασταν εξ αρχής πλασμένοι και προορισμένοι, δηλαδή την ελευθερία, έφτασε η ανελαστική, μα μεθυστική στιγμή, να αλλάξετε αμετάκλητα, δραστικά και απόλυτα τη ζωή σας είτε για να αποφύγετε την απελπισία είτε για να εξορύξετε τα λίγα ψήγματα ευτυχίας, που σας χαρίστηκαν ή σας εξουθένωσαν μέχρι να τα αποκτήσετε.

Σοβαρότητα και σοβαροφάνεια

Κι αν η πρώτη, η ελάχιστη προϋπόθεση στην τέχνη της καταιγιστικής αυτοβελτίωσης είναι να μην παραλύει η κρίση σας μπροστά σε αξιώματα, δόγματα, καθεστηκυίες ιδέες και σοφές παραινέσεις, για μία μόνο προτροπή καθόλου μην αμφιβάλλετε: Μην πάρετε ποτέ τον εαυτό σας στα σοβαρά, επειδή το μηδέν, που θέτει ο θάνατος στην εξίσωση της ζωής, καθορίζει το πρόσημο των πράξεων μας: Άλλοι ως μωροί το αγνοούν επενδύοντας σε ασταθείς πύργους δίπλα στην τρικυμία, άλλοι με οιμωγές υποτάσσονται στην κοινή, βάσκανο μοίρα και άλλοι επιμένουν να διασκεδάζουν στο έπακρο την απίθανη, πλην τεκμηριωμένη εύνοια να γεννηθούν στο διαστελλόμενο και αδιάφορο για τους άθλους μας σύμπαν. Κι αν η κοινωνία βρίθει από εσχατολογικά προβλήματα και τραγικές καταστάσεις αυτό εν πολλοίς οφείλεται στη σοβαροφάνεια των υποκριτών, που σαν τα νήπια βγήκαν για πρώτη φορά από το παιδικό κρεββατάκι, μπουσούλησαν στο διαρρυθμισμένο με κιγκλιδώματα δωμάτιο και στο προστατευμένο εξωτικό τους σαλόνι, σφετερίστηκαν την τροφή και τα παιχνίδια των αδελφών και τους πόρους της φύσης και επηρμένοι νόμισαν πως ερμήνευσαν την οικουμένη και καυχήστηκαν πως έπλασαν πολιτισμούς και κώδικες ακατάλυτους.

Αλλαγή και δυστυχία

Αν, λοιπόν, παρά την εγγενή ματαιότητα των επιγείων, είστε δυστυχισμένοι, η αναντίρρητη αλλαγή είναι επιβεβλημένη και αναπόφευκτη, ειδάλλως η αναπότρεπτη ψυχική διαταραχή, ο ανεξέλεγκτος νευρωτισμός και η νοσηρή εσωστρέφεια θα σας προσφέρουν αλγεινή διέξοδο με τίμημα την παραχάραξη της πραγματικότητας, την αλλοίωση των σχέσεων και την εξασθένηση της προσωπικότητας. Αλλαγή και προσκόλληση στην καθημερινότητα Εάν ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων με την συγκεκριμένη, στερεοτυπική και κατηγοριοποιημένη συλλογιστική, εάν εντάσσεστε στους προσκυνητές της καθημερινότητας, με τις άκαμπτες περί παντός του επιστητού θεωρίες, με την προσκόλληση στο εδώ και τώρα και με την αφοσίωση στην πρόσκαιρη, ατομιστική ευδαιμονία και παρασυρμένοι από τη συνήθεια, τη δειλία ή τη βολεψη δεν έχετε αντιληφθεί τη σταθρότητα της ύπαρξης, η μεταβολή ίσως διασώσει τα προσχήματα: Το οικείο και το ασφαλές μπορεί να γίνουν αιτίες συναισθηματικών νεοπλασιών, που κανένα θεραπευτικό σχήμα ή κοκτέιλ φαρμάκων δεν εξαλείφει.

Αλλαγή και ευτυχία

Εάν όμως, είστε ευτυχισμένος, η έστω νομίζετε πως είστε, η επαναδιαπραγμάτευση των όρων που σας οδήγησαν εδώ και ο επαναπροσδιορισμός των παραγόντων της ικανοποίησης είναι προϋπόθεση διατήρησης ενός ολβίου βίου, γιατί το μερίδιο στη δυστυχία πλέον πρέπει να εξοφληθεί ακέραιο. Η αλλαγή είναι ένα άτοκο δάνειο της ευτυχίας

Στράτος Παπάνης

Οι «απαιτήσεις» μας από τους μαθητές

Θέμα που απασχολεί συχνά τους γονείς αφού θέλουν το παιδί τους να είναι καλός μαθητής. Ορισμένοι θέλουν να είναι το καλύτερο μέσα στην τάξη. Δε θέλουν να πηγαίνουν στο σχολείο, λένε, και να ακούν «άσχημα λόγια» από το δάσκαλο ή τους καθηγητές. Γιατί; Θέλουμε να ενημερωθούμε για την πρόοδό του. Γιατί να απαιτούμε πάντα τα καλύτερα; Και γιατί δεν μας ανησυχούν τα καλύτερα; Για ποια πρόοδο επιχειρούμε να μάθουμε αν μας λένε πάντα αυτά «τα καλύτερα»; Θα προτιμούσα εκπαιδευτικούς που θα έχουν κατανοήσει τον τρόπο που λειτουργεί το παιδί μου και όχι να αρκούνται σε κλισέ «θέλει προσπάθεια» ή «είναι πολύ καλός». Πώς θα υπάρξει πρόοδος; Κι ως γονείς τι προσδοκούμε; Μήπως οφείλεται σε δική μας ανασφάλεια αυτό το άγχος που βιώνουμε σχετικά με την ικανότητα του παιδιού να επιτύχει; Να επιτύχει, δηλαδή, όπως εννοούμε εμείς την επιτυχία.

Το «καλός μαθητής» είναι κάτι το υποκειμενικό. Πώς ορίζει ο καθένας από σας τον καλό μαθητή; Ξέρω ότι οι περισσότεροι θα αναρωτιούνται συχνά. Ίσως καταλήγετε ότι ο καλός μαθητής περιλαμβάνει τουλάχιστον ένα από τα εξής: καλή ή άριστη σχολική επίδοση, υψηλή βαθμολογία, επιμέλεια και ενασχόληση με τα μαθήματα, καλή σχέση με τους καθηγητές, αγωγή κοσμιότατη. Δεν έχετε άδικο, αυτός θα ήταν ένας καλός ορισμός. Όμως, όπως είπα στην αρχή, είναι υποκειμενικό, δεδομένου ότι όλοι οι γονείς δεν έχουν τις ίδιες απαιτήσεις από τα παιδιά τους. Προσέξτε τη λέξη που χρησιμοποίησα τώρα: απαιτήσεις. Πιστεύω λοιπόν πως η απαίτηση «καλός μαθητής» είναι λάθος από την αρχή. Καλός μαθητής είναι όποιος έχει καλή επίδοση, ο στόχος, όμως, δεν είναι αυτός. Είναι πολλά περισσότερα.

Ο καλός μαθητής -όπως και γενικά ο άνθρωπος- διαμορφώνεται από το ίδιο το άτομο (το παιδί), τους γονείς και το περιβάλλον, αν αφήσουμε εκτός γενετικούς παράγοντες που σαφώς ενδέχεται να επηρεάσουν την ανάπτυξη μίας προσωπικότητας. Το ίδιο το παιδί σε όλα τα χρόνια της σχολικής του πορείας, δηλαδή στις ηλικίες 4-18 ετών βρίσκεται αντιμέτωπο με πολλές αλλαγές αναφορικά με την ραγδαία ανάπτυξή του, τόσο γνωστικά όσο και συναισθηματικά. Ταυτόχρονα διαμορφώνεται η προσωπικότητά του και προκύπτει η συμπεριφορά του. Από την άλλη πλευρά, οι γονείς έχουν τις δικές τους προσδοκίες, πιστεύοντας ότι έχουν επενδύσει με κάποιο τρόπο στο παιδί, αφού του έχουν δώσει τόσα για να καταφέρουν να το αναθρέψουν. Επιθυμούν λοιπόν να «καρποφορήσουν» οι κόποι τους και να ανταμειφθούν. Το σχολικό περιβάλλον και οι συνομήλικοι είναι επίσης παράγοντες που θα διαμορφώσουν το παιδί και παίζουν σημαντικό ρόλο στην προσωπικότητά του.

Επομένως, αν ο μαθητής αυτός αντιμετωπίζει τόσες καταστάσεις να του υπενθυμίζουν πως πρέπει να «επιτύχει» για να γίνει αποδεκτός (από τους γονείς που δεν θέλει να απογοητεύσει, από τους δασκάλους που θεωρεί πρότυπο, από τους συνομήλικους που πρέπει να κερδίσει και από τον ίδιο του τον εαυτό), σε συνδυασμό με το ότι αναλαμβάνει στην πλάτη του όλα τα «πρέπει» του κόσμου, τότε θα αποτυγχάνει και θα απογοητεύεται. Δεν θα καταλαβαίνει για ποιο λόγο προσπαθεί τόσο πολύ.. για να μην τα καταφέρει τελικά; Για να μην μπορεί να ικανοποιήσει κανένα, ενώ θα του ζητούν συνέχεια κι άλλα; Για να λαμβάνει μία επιβράβευση και εκατό κριτικές; Και γιατί τελικά να πρέπει να επιτύχει; Να επιτύχει σε τι; Το ικανοποιεί αυτή η επιτυχία, αφού δεν είναι για κάτι που θέλει;

Συγχαρητήρια, έχουμε καταφέρει τα παιδιά να μη μας ακούσουν ποτέ, να μην μας έχουν σε εκτίμηση άρα να κάνουν το αντίθετο από αυτό που λέμε και το χειρότερο: να νιώθουν ότι δεν τα καταλαβαίνει κανείς, ούτε οι γονείς τους, άρα να νιώθουν ανασφάλεια με τα πάντα στη ζωή τους, γεγονός που θα έχει συνέπειες στις σχέσεις και τις κοινωνικές συναναστροφές τους στο μέλλον. Για να μην αναφερθώ σε ακραίες συνέπειες που μπορεί να έχει η συμπεριφορά του ενάντια στην (άδικη) κοινωνία που ζούμε.

Που καταλήγεις, λοιπόν, όταν κάνεις κάτι μόνο επειδή σου λένε ότι αυτό πρέπει; Τι θα γίνει με τα «θέλω» σου, όταν νιώθεις ότι δε σε καταλαβαίνει κανείς; Πώς θα διαμορφώσεις την δική σου άποψη σχετικά με το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνεις, όταν κανείς δε σε βοήθησε να ανεξαρτητοποιηθείς για να διαμορφώσεις άποψη, φοβούμενος και όντας καθοδηγητής στη ζωή σου με την πρόφαση ότι σε προστατεύει; Πώς να μη «χαθείς»; Πώς να υψώσεις το ανάστημα σου και να διεκδικείς τα δικαιώματά σου, να έχεις όρια, να πράττεις και να σκέφτεσαι σωστά, να έχεις αυτοαντίληψη και αυτοεκτίμηση;

Αν σας απασχολεί να αναθρέψετε ευτυχισμένα παιδιά που θα εξελιχθούν σε  υγιείς ενήλικες ώστε να μπορούν να απολαμβάνουν τις σχέσεις τους και να έχουν στόχους για τη ζωή τους, τότε να διαμορφώσετε ευτυχισμένους μαθητές και όχι καλούς μαθητές. Η μάθηση είναι μία αξιέπαινη διαδικασία με πλήθος πλεονεκτημάτων. Δεν έχει ανάγκη από «πρέπει». Το διάβασμα είναι από μόνο του εθιστικό, είναι μία δύνη που δε θα σε αφήσει να ξεφύγεις τόσο εύκολα από τη στιγμή που θα ξεκινήσεις. Δεν έχουν όφελος τα κηρύγματα.

Αναθεωρήστε τις προσδοκίες -και όχι απαιτήσεις- σας. Μάθετε το παιδί σας να διαβάζει επειδή του αρέσει και αν του αρέσει. Διαβάστε κι εσείς, γίνεται πρότυπο μιας ενέργειας αντί απλώς να την απαιτείτε. Εξηγήστε του πως διαβάζουμε για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και αποδείξτε το πρώτα με τη δική σας συμπεριφορά. Οι γνώσεις του σχολείου θα το βοηθήσουν να εντρυφήσει περισσότερο σε έναν τομέα που του αρέσει, να σπουδάσει, να εξειδικευθεί. Η μάθηση και το διάβασμα θα τον κάνουν καλύτερο άνθρωπο. Υπάρχει διαφορά, δεν βρίσκετε; Ο μορφωμένος δεν είναι απαραίτητα και πεπαιδευμένος, και, βέβαια, ούτε διαβεβαιώνει κανείς πως θα γίνει και ευτυχισμένος. Δεχθείτε ότι δε θα σπουδάσουν όλα τα παιδιά κι αυτό δε σχετίζεται με αποτυχία δική τους ή δική σας.

Για να γίνει κανείς ευτυχισμένος, χρειάζεται, μεταξύ άλλων, ενθάρρυνση και στήριξη από τους γονείς, όχι συνεχή αποδοκιμασία. Δείξτε στο παιδί ότι το αγαπάτε, ότι δεν απαιτείτε να επιτυγχάνει για να σας κερδίσει, αλλά δώστε του επιλογές. Στηρίξτε το για αυτές τις επιλογές του και μην το κατευθύνετε προς τις δικές σας. Ρόλος των γονιών είναι να ενισχύσουν τα παιδιά για να καταφέρουν όσα επιθυμούν τα ίδια και όχι οι ίδιοι. Μην θυμώνετε όταν διαβάζετε μαζί του, αλλά βοηθήστε το να οργανώσει το χρόνο του. Αφήστε το να πάρει πρωτοβουλίες, να κάνει πράγματα μόνο του, να αυξήσει την αυτοεκτίμησή του.

Στόχος δεν είναι η επιτυχία, λοιπόν, αλλά η ευτυχία, εκτός από την παιδεία. Δεν θέλουμε μαθητές που κυνηγούν ένα βαθμό για να αποδείξουν την αξία τους, νομίζοντας πως με αυτό τον τρόπο θα κερδίσουν την εκτίμηση των γονιών τους. Δε θέλουμε μαθητές που καταφεύγουν στη λεκτική ή ψυχολογική βία (bullying) με πρόσχημα την ψευδοϋπεροχή τους, αφού δεν ανακάλυψαν ποτέ την πραγματική τους αξία. Δε θέλουμε μαθητές ανίκανους να υπερασπισθούν τον εαυτό τους όταν αδικούνται, ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούν μανιωδώς τα αιτήματα των άλλων (θύματα εκμεταλλευτών δηλαδή) και ποτέ τις επιθυμίες τους. Δε θέλουμε μαθητές που μαθαίνουν πώς να είναι ανταγωνιστικοί και κακοί, που φθονούν για όσα νομίζουν πως δεν κατέχουν, επειδή κανείς δεν τους έδειξε πόσα έχουν, ενώ, αντίθετα, φρόντιζε να τους υπενθυμίζει μόνο τί δεν έκαναν σωστά. Δεν θέλουμε μαθητές οι οποίοι θα εξελιχθούν σε ανθρώπους που θα κάνουν όλα αυτά. Θέλουμε καλούς μαθητές, αλλά όχι σε βάρος της προσωπικής τους ευτυχίας. Θέλουμε μαθητές που ευχαριστούνται το παιχνίδι και την τεμπελιά, που ξέρουν να διασκεδάζουν και το επιδιώκουν. Θέλουμε μαθητές που έχουν ανάγκη να βγαίνουν με τους φίλους τους, να μοιράζονται με τους φίλους τους, να έχουν φίλους.

Δυστυχώς στον τόπο μας γαλουχήθηκαν κακοί, ζηλόφθονες, φιλάργυροι, αργυρώνητοι, αδιάλλακτοι, μεροληπτικοί, αμετροεπείς, αδαείς….. ενώ ο ίδιος τόπος, που γέννησε πολιτισμό, «απαιτούσε» απλώς ευτυχισμένους. Είδατε τι κάνει η απαίτηση; Ο τόπος μας έχει ανάγκη από ευτυχισμένους· ανθρώπους-μαθητές της ευτυχίας.

Χριστίνα Γεωργαλλή

Απόφοιτη ψυχολογίας με μεταπτυχιακό στην ψυχολογία και τις νευροεπιστήμες από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης.

Υποκείμενος φόβος, που έχει την αφετηρία του ακόμα και στην ώρα του μυστηρίου του γάμου. Ντύνεται εκείνη στα λευκά της και περιμένει πεισματικά τη φράση του ιερέα για να πατήσει το πόδι του μελλοντικού της συζύγου.

Να αφορίσει τον φόβο, πριν αυτός ανέβει τα σκαλιά του σπιτικού της. Αν καταφέρει να του το πατήσει ακούγονται τα γέλια των υπολοίπων σαν να χλευάζουν την ίδια πως τελικά στην πράξη θα φανεί αδύναμη ή ακόμα και εκείνον σαν να του λένε πως δεν είσαι "άντρας". Παρερμηνείες πριν ακόμα το ζευγάρι βγει παντρεμένο από τον ναό. Και όλα αυτά γιατί η κοινωνία υποστηρίζει αυτόν τον φόβο.

Οι γονείς κάποιων οικογενειών ακόμα και σήμερα μαθαίνουν στον γιο να είναι "άντρας", να υποτιμά τη γυναίκα, να την ελέγχει και να την εξουσιάζει και από την άλλη διδάσκουν στην κόρη τον ρόλο της " καλής συζύγου", να υπομένει, να ανέχεται, να σιωπά. Το πάτημα του ποδιού είναι για εκείνη η σιωπηλή επανάσταση μπροστά σε όλους.  Μια άνευρη εξέγερση απέναντι στο κατεστημένο του φόβου χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Γιατί η επανάσταση έχει λόγο, έχει ορμή, έχει δράση και ανάγκη για ελευθερία. Ελευθερία από κάθε ταπείνωση και από κάθε κακοποίηση.

Μια σχέση,. ένας γάμος δεν είναι αρένα για την ανάδειξη του ισχυρού, είναι ένας κοινός αγώνας για να αναδειχτεί το μαζί με αμοιβαίο σεβασμό. Ας κατανοήσουμε λοιπόν καλύτερα τη φράση στο μυστήριο του γάμου που δε μιλά για φόβο, αλλά για σεβασμό («φοβούμαι» δε σημαίνει στο αποστολικό ανάγνωσμα φοβάμαι, αλλά σέβομαι) και ας κοιτάξουμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας διδάσκοντάς τα πως να θέτουν όρια στον εαυτό τους, αλλά και στους άλλους, για να σταματήσουν όχι μόνο οι γυναικοκτονίες, αλλά οι εγκληματικές κοινωνίες και κουλτούρες, στις οποίες μεγαλώνουν.

Νίκα Χαρά - Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

Πιστοποιημένο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής

Πιστοποιημένο μέλος της  European Association For Counselling

Οι άνθρωποι που αγαπήσαμε ήταν τοπία.

Άλλοτε με αυταπάτες ανθισμένα κι άλλες φορές για σπορές, που δεν ξέραμε τι θα καρπίσουν, οργωμένα.

Όμως σε τούτα τα μέρη μας επιστρέφει η αγάπη, σαν τάματα ανεκπλήρωτα σε παιδικά ξωκλήσια, στην αρχική ορμή να θυσιάσουμε και σε ελπίδες πρωτινές και νεκροφιλημένες.

Καυτά κυλούν στα μανουάλια τα θαύματα σε σώματα κεριών.

Κι όταν δεν πυρπολούν, καθώς λιώνουν, την ψυχή μας, παγώνουν, παίρνοντας τη μορφή της απραγματοποίητης υπόσχεσης, που θα μας καθορίζει.

Προσκυνητές εδώ οι μνήμες, οι πόνοι και όλα όσα λατρέψαμε, τα μόνα νομίσματα, που σε κάθε παράδεισο τα νέα μας είδωλα εξαργυρώνουν.

Οι άνθρωποι που αγαπήσαμε ήταν τοπία.

Κάθε φορά που τα κοιτάμε αλλάζουν χρώματα και παραστάσεις, προσαρμόζουν τις σχέσεις, έτσι που μοιάζουν ξένα μέσα στην οικειότητα τους.

Κι όταν σε αυτά μας επιστρέφει η αγάπη, δεν ξέρουμε αν μεταβλήθηκε το βλέμμα μας, αν αλλοίωσε το σκηνικό η ανάγκη, αν αποκαμωμένα τα συναισθήματα ενδίδουν.

Ή αν ο χρόνος, ανένδοτος και αδιαπραγμάτευτος, κάθε ομορφιά τους μαζί μας αφανίζει.

Στράτος Παπάνης