Αν ξαφνικά διαπιστώσετε ότι το παιδί σας έχει γίνει λιγότερο ανεκτικό ή ακόμα και εριστικό, ότι αποσύρεται από κοινωνικές δραστηριότητες, για να παίξει διαδικτυακά παιχνίδια, ότι απομονώνεται με τις ώρες στο υπνοδωμάτιο του και σας φωνάζει πιο έντονα σε κάθε προσπάθεια νουθεσίας ή συνδιαλλαγής, αν δεν τηρεί ωράρια και συζητά μόνο για ήρωες ή σκηνικά παιχνιδιών, επικοινωνεί διαρκώς με την παρέα του ή με άγνωστους φίλους από όλον τον κόσμο και αλληλεπιδρά με πολλούς άλλους παίκτες, αν προσπαθεί να νικήσει με κάθε τρόπο, ακόμα και αγοράζοντας πόντους ή ζωές, κι αν παραμελεί τις υποχρεώσεις του, τότε η πιθανότητα να είναι εξαρτημένο είναι υψηλή.

Η απομάκρυση από τον υπολογιστή, το τάμπλετ ή το κινητό ενός εξαρτημένου ατόμου προκαλεί σε αυτό ένταση και άγχος, ακόμα κι αν αφορά μια μικρή περίοδο, ενώ σταδιακά αυξάνονται οι ώρες ασχολίας με αυτό, ώστε να νιώσει ικανοποίηση.
Το παιδί και ο έφηβος τα εγκαταλείπει μόνο εξαντλημένος, ώστε να πέσει σε μια ανήσυχη ύπνωση.

Παράλληλα, καραδοκεί το ενδεχόμενο να εμφανιστούν διαταραχές οράσεως, ακούσιες κινήσεις (τικ), στερεοτυπίες, ανωμαλίες ύπνου ή ορέξεως, ελαχιστοποίηση ενδιαφέροντος για δραστηριότητες, οι οποίες πριν χάριζαν χαρά. Ολοένα και συχνότερα υφίσταται απώλεια προσοχής για οτιδήποτε δεν αφορά το κινητό, αυξάνεται η υπερκινητικότητα ή η απάθεια, γίνεται ψυχαναγκαστικός διαρκής έλεγχος για νέα μηνύματα και εν ολίγοις παρατηρείται βύθιση σε έναν κόσμο φανταστικό και σε μια εικονική πραγματικότητα, όπου επικρατούν ανοίκειοι κανόνες: Διαφορετικά κριτήρια φιλίας, περίπλοκες σχέσεις, παγκοσμιοποιημένες κουλτούρες και ψηφιακές τάξεις, στις οποίες οι ερασιτέχνες απορρίπτονται, ενώ οι επαγγελματίες παίκτες αναδεικνύονται και αποθεώνονται.

Τα παιδιά θα μηρυκάζουν οποιαδήποτε ευκαιρία για ανάδειξη και θα επαναλαμβάνουν με προσήλωση κάθε τάση στο τικ τοκ, ενώ νέα άγνωστα για μας πρότυπα θα εμπνέουν τις ελπίδες τους.

Οι συζητήσεις μεταξύ των παιδιών στα κοινωνικά δίκτυα περιστρέφονται γύρω από το κλίμα του παιγνιδιού, τα χαρακτηριστικά των γραφικών, τη φρασεολογία και ιδιόλεκτο των παικτών, τις ιεραρχίες που καθιερώνονται, τα σύμβολα και τα τρόπαια, τη μουσική και τα ρούχα, τη μόδα με ολα τα συνοδευτικά της, που πωλούνται σε ψηφιακό νόμισμα ή το αντίστοιχο του.

Η εξάρτηση των παιδιών από το διαδίκτυο είναι θέμα ενοχικό για αμέτρητους γονείς, επειδή γνωρίζουν πως για κερδίσουν λίγο ελεύθερο χρόνο ή για να διεκπεραιώσουν τις εργασίες τους βολεύτηκαν με τη φαινομενική ησυχία του παιδιού, εξαιτίας της προσήλωσης του στο κινητό, ανέχτηκαν στο τραπέζι κατά την έξοδο το ψηφιακό του παιχνίδι, για να μην είναι άτακτο και ανεξέλεγκτο, υποκατέστησαν κάποτε τη μοναξιά στο μοναχοπαίδι τους με την προβολή κινουμένων σχεδίων, αφιέρωσαν οι ίδιοι ατέλειωτες ώρες ελέγχοντας τα κοινωνικά δίκτυα και τους ακόλουθους, παραμόρφωσαν φωτογραφίες, για να γίνουν δημοφιλείς στο instagram.

Όμως τα ερωτήματα παραμένουν αμείλικτα: Πού τελειώνει το φυσιολογικό, πόσος είναι ο μέσος όρος ενασχόλησης και πού υφέρπει η παθογένεια. Πόσες ώρες επιτρέπεται η χρήση του κινητού; Μπορώ να διαφοροποιήσω το παιδί μου από τα υπόλοιπα ή θα συμβάλλω στην περιθωριοποίηση του; Φυσιολογικό, όμως είναι οτιδήποτε δεν παρακωλύει την βιολογική, ψυχολογική, κοινωνική και πνευματική εξέλιξη του ατόμου και υπόβαθρο το πρίσμα πρέπει να κρίνεται η έκθεση στο διαδίκτυο.

Και οι προβληματισμοί δεν σταματούν εδώ, δεδομένου ότι το Ίντερνετ για τη νέα γενιά είναι ένα πολυχρηστικό μέσο, που γεννά και διαιωνίζει φιλίες και έρωτες, ενισχύει το διάλογο και την επικοινωνία, ψυχαγωγεί με ταινίες, παιχνίδια και μουσική, ταξιδεύει και πληροφορεί. Ουσιαστικά ο ψηφιακός πολιτισμός έχει ενοποιήσει όλα όσα απασχολούσαν τους μεγαλύτερους (ηλεκτρονικά παιχνίδια, τηλέφωνα, τηλεόραση, ποδοσφαιράκια, μπιλιάρδα, σινεμά, ραδιόφωνο, κλαμπ κλπ), φιλοξενεί κοινότητες και ενώνει σχολικές τάξεις, στεγάζει παρέες και χόμπι, δημιουργεί ομάδες ενδιαφερόντων.
Ταυτόχρονα πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος της παρενόχλησης, ενεδρεύει το άγνωστο και οι ψευδείς προθέσεις, ενώ οι απειλές του πραγματικού κόσμου έχουν μεγεθυνθεί και εμπλουτιστεί στον ψηφιακό.

Η πολύωρη ενασχόληση με το διαδίκτυο και ειδικά μέσω κινητού τηλεφώνου, αφορά πάνω από το 80% των παιδιών και των εφήβων, με αυξητικές μάλιστα τάσεις και επομένως είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο και μία αναπόφευκτη καθημερινότητα.
Η λύση θα μπορούσε να είναι πολύ απλή, ειδικά εάν προκύπτει από χείλη παιδιών, και πολύ περισσότερο παιδιά πόλεων, μονογονεϊκών οικογενειών, μοναχοπαίδια, αλλά γενικότερα παιδιά, που εργάζονται σκληρά για να ανταπεξέλθουν και αγχώνονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι οι ενήλικες:

• Αφήστε μας να περάσουμε ώρες με τους φίλους μας, να παίξουμε, να συζητήσουμε, να χορέψουμε, να ακούσουμε μουσική. Όχι τεχνητά και προκαθορισμένα, αλλά όπως ακριβώς ίσχυε παλιότερα στις γειτονιές ή στις πλατείες, αυθόρμητα και με ασφάλεια. (Επιτήρηση γειτονιάς)
• Θέλουμε να περνάμε περισσότερο χρόνο σε ομαδικές δραστηριότητες με την οικογένεια και με τους δυο γονείς, όπου είναι εφικτό (πραγματική και υπεύθυνη συνεπιμέλεια), με άλλα λόγια ζητάμε όχι τους πόρους και τα χρήματα, αλλά την προσοχή σας. Εμπλακείτε πιο ενεργά στην καθημερινότητα μας, όπως στο σχολείο και στις δραστηριότητες, όχι με το ύφος τιμητή ή αξιολογητή, αλλά ενεργού παρατηρητή και συμμετέχοντα.
• Διδάξτε μας πώς να εξασκήσουμε τις κοινωνικές δεξιότητες, γιατί τα παιδιά, που θα εξαρτηθούν περισσότερο είναι τα πιο ντροπαλά, τα μοναχικά και τα ευαίσθητα.
• Κάντε την καθημερινότητα μας εξίσου μαγική ή έστω ενδιαφέρουσα με εκείνη των φανταστικών κόσμων, που βιώνουμε πολυαισθητηριακά στην εικονική ή επαυξημένη πραγματικότητα. Όσο κι αν συντελέσατε στην απομάγευση κάθε διδασκαλίας και διαδικασίας μάθησης στο σχολείο και όσο κι αν αντικαταστήσατε με μηχανιστικό προγραμματισμό, με ανταγωνισμό και ελάχιστες ευκαιρίες τη σχολική ζωή, προσπαθήστε να διασώσετε λίγη από τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη.
• Χαρίστε μας νέες εμπειρίες, εκθέστε μας σε περισσότερα ερεθίσματα με ταξίδια, διηγήσεις, με ανοιχτό μυαλό και πολυπολιτισμικότητα. Διοχετεύστε την αστείρευτη ενέργεια μας σε δραστηριότητες, που ανοίγουν άγνωστους δρόμους και συμμετέχετε και εσείς σε αυτές: Όποιος περιμένει από έναν έφηβο να μένει ακίνητος και σταθερός, χωρίς φυσική κίνηση, ματαιοπονεί.

-Προγραμματίστε ρεαλιστικά τη ζωή μας και ιεραρχείστε τις προτεραιότητες, αφήνοντας πάντα χρόνο για τις αγαπημένες μας ασχολίες. Καθορίστε το χρόνο και το χώρο της χρήσης του κινητού, που δεν πρέπει να είναι σε ένα διαφορετικό δωμάτιο, αλλά στο μέρος που συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια.

Άλλοι κανόνες

Περιορίστε την έκθεση του παιδιού ή του εφήβου σε κάθε ηλεκτρονικό μέσο στις δύο ώρες κατ´ανώτερο τη μέρα και τρεις το Σαββατοκύριακο. Η διάρκεια αυτή είναι εντελώς ενδεικτική και εξαρτάται από το πρόγραμμα των μαθημάτων.

• Μειώστε το δικό σας χρόνο στο κινητό,εφόσον είναι κοντά σας τα παιδιά. Απαγορεύστε το εντελώς κατά το φαγητό, στο αυτοκίνητο, στο διάστημα λίγο πριν από τον ύπνο, στο περπάτημα, στις εκδηλώσεις της οικογένειας. Μην ενδίδετε σε καμία απαίτηση του παιδιού για άρση των περιορισμών, παρά μόνο για σοβαρούς λόγους. Κυρίως μην χρησιμοποιείτε το κινητό ως μέσο ενίσχυσης, εάν το παιδί καταφέρει κάτι ή τηρήσει κάποια δέσμευση του.
• Συμμετέχετε ενεργά στον κόσμο του παιδιού σας και στην ενασχόληση του με το κινητό. Μάθετε του τη σωστή απόσταση από τα μάτια, το χειρισμό της φωτεινότητας, την ένσταση του ήχου στα ακουστικά, τη σημασία των κωδικών και των μέσων πληρωμής, τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας.
  Ζητήστε πληροφορίες για τους συμπαίκτες του, μάθετε το περιεχόμενο της ψηφιακής περιπέτειας ή τη δομή των κόσμων, που χτίζει, δείτε διακριτικά τις συνομιλίες του, εφόσον είναι ακόμα ανήλικο, μάθετε τα emoticons και τα ονόματα, που χρησιμοποιεί, όχι ως ανάκριση, αλλά ως πηγαίο ενδιαφέρον. Δημιουργείστε μαζί το προφίλ του στα κοινωνικά δίκτυα ή γνωρίστε όσα έχει ήδη ολοκληρώσει.

Η εξάρτηση συνδέεται αμείλικτα με την αυτοεκτίμηση των παιδιών και θεωρείται ως εικόνα ζοφερή νοσηρών διαπροσωπικών σχέσεων. Αποτελεί, όμως, ταυτόχρονα συρμό, μόδα, και κοινωνική παρακμή: Το διαδίκτυο είναι η έκφραση των συμβολικών μας δυνατοτήτων, πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό φαινόμενο, που σε λίγο θα περικλείει κάθε έκφανση της ανθρώπινης δράσης. Ο ψηφιακός εαυτός πρέπει να διαμορφωθεί με υγιή τρόπο, αν πρόκειται να επιβιώσει ως ακέραιος και συνειδητοποιημένος πολίτης.

Δρ Ευστράτιος Παπάνης

Δρ Ευστράτιος Παπάνης

Η αυτοβελτίωση ως διαδικασία

Η αυτοβελτίωση δεν είναι ούτε κάποια θεωρητική έννοια για  λεξιλάγνους του γενικού και του αόριστου ούτε μία ανέφικτη φαντασίωση, αλλά αποτελεί συγκεκριμένη και οριοθετημένη διαδικασία, που μπορεί να επιφέρει άμεσα και μετρήσιμα αποτελέσματα, εφόσον τα κίνητρα και το πάθος  για την επίτευξή της είναι συνεχή.

Τα κοινωνικά δίκτυα ως προϋπόθεση της αυτοβελτίωσης

Ως προϋπόθεση και πλαίσιο της πορείας αυτής θα θέσουμε την εμβάθυνση (πόσο συχνή και ποιοτική είναι η αλληλεπίδραση) και τη διεύρυνση (πόσο πυκνό και εκτεταμένο γίνεται το δίκτυο της επικοινωνίας) των κοινωνικών δικτύων, τόσο των δεσμών (δηλαδή των διασυνδέσεων με πρόσωπα συγγενικά ή φιλικά, που προσφέρουν κυρίως συναισθηματική υποστήριξη και ασφάλεια), όσο και της γεφύρωσης (των σχέσεων με ανθρώπους διαφορετικών εμπειριών, πολιτισμικού, ηλικιακού, κοινωνικού και οικονομικού υποβάθρου, που συντελούν στην έγκαιρη πρόσβαση και στη διάδοση της πληροφορίας).

Πυλώνες αυτοβελτίωσης

Αυτό σημαίνει πως η προσωπική σας ανάπτυξη περνά μέσα από το βίωμα του ανήκειν, μέσα από τους άλλους, τις ομάδες και τη συλλογικότητα, διατηρώντας, όμως, την προσωπική ταυτότητα, (που έχει δομηθεί με έκθεση σε πολλαπλά ερεθίσματα, με ελεύθερες, συνειδητοποιημένες επιλογές και βαθιά γνώση) την αίσθηση του ελέγχου του περιβάλλοντος, του αυτοσεβασμού και της συμφιλίωσης με το χρόνο και το παρελθόν.

Για περισσότερες πληροφορίες για την αυτοεκτίμηση και την ανάπτυξή της διαβάστε τα σχετικά άρθρα εδώ: https://bit.ly/3QkDP5E ή κατεβάστε το βιβλίο της αυτοεκτίμησης εδώ: https://bit.ly/3wCwZ3A )

Πρακτικές συμβουλές αυτοβελτίωσης

1. Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν ότι το αυθόρμητο, γνήσιο και απροσποίητο ενδιαφέρον για την προσωπικότητα, τις απόψεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων είναι ένα από τα σημαντικότερα κίνητρα για επικοινωνία. Πολλές φορές η προσήλωση κάποιου στην ενεργητική ακρόαση των εμπειριών των άλλων από μόνη της μπορεί να έχει θεραπευτικές και αγχολυτικές επιπτώσεις. Όλοι θέλουν να αφηγηθούν τις αναμνήσεις, τις γνώμες, τις στάσεις, τις αξίες και τα ενδόμυχά τους και οι περισσότεροι αναζητούν ευήκοα ώτα, για να τα εμπιστευθούν και να τα εμπλουτίσουν με πολλαπλές προβολές και αναπαραστάσεις. Το άθροισμα όλων αυτών των διηγήσεων είναι η θεμελίωση κάθε κοινότητας ή συνόλου, της ίδιας της κοινωνίας ευρύτερα. Οι άνθρωποι θυμούνται και αναζητούν μακροπρόθεσμα αυτόν που άκουσε με προσοχή την ιστορία τους εξίσου δυνατά και ανεξίτηλα με εκείνον, που τους εντυπωσίασε με το λόγο του.  Επομένως**,** βγάλτε από το ρεπερτόριο των κινήτρων σας το τι μπορώ να αποκομίσω από μια γνωριμία ή κατάσταση και μετατρέψτε το σε «τι μπορώ να προσφέρω, πώς θα συνεισφέρω»

2. Η ευτυχία μπορεί να οριστεί ως μια φευγαλέα, παράδοξη και ηδονική  συνθήκη, κατά την οποία όλες οι αντιθετικές ενορμήσεις του ατόμου βρίσκονται σε ισορροπία. Επιτυγχάνεται δε όταν, έχοντας υπερβεί το εγώ, προσπαθούμε να κάνουμε ευτυχισμένους τους άλλους. Η ευτυχία αντανακλάται πάντοτε σθεναρή και αναλλοίωτη σε αυτόν που την προσφέρει.  Η όλη διαδικασία είναι μια ατόφια και μη καιροσκοπική μορφή ανιδιοτελούς επικοινωνίας, που βασίζεται στην διερεύνηση των ακόλουθων στοιχείων για τους άλλους: κίνητρα,  περιστάσεις και συγκυρίες, εμπλεκόμενα πρόσωπα, αναμνήσεις-αιτίες και αποτελέσματα, στόχοι-συγκρούσεις και εμπόδια, μέθοδοι αντιμετώπισης και μέσα που συντείνουν στην επιτυχή έκβαση, δίκτυα συναισθηματικής υποστήριξης, χαρακτηριστικά προσωπικότητας που στρατεύτηκαν για την επίλυση του προβλήματος,  μαθήματα και συμπεράσματα που απορρέουν, σύνδεση με κοινές εμπειρίες και παρακαταθήκες για το μέλλον. Αν δείτε με περισυλλογή, διαδραστικότητα, ανεκτικότητα  και διαλεκτική προσέγγιση την θεατρική παράσταση της προσωπικότητας του άλλου, προσθέτοντας το δικό σας σενάριο, αν βοηθήσετε στη σκηνοθεσία των βίων, όσων σας πλησιάζουν, σύντομα θα καταλάβετε πως η αυθόρμητη προσφορά και όχι η απαίτηση να σας προσέξουν είναι η καταξίωση των αστέρων της επικοινωνίας. Συνομιλήστε ρωτώντας τους αγαπημένους σας ποιοι είναι οι σημερινοί στόχοι τους, τι θέλουν να επιτύχουν αυτή τη μέρα, πώς μπορείτε εσείς να συνεισφέρετε σε αυτό, τι αποκόμισαν στο τέλος της.

3. Κάθε πολιτισμός προσδιορίζεται από τις κοινές εμπειρίες εκείνων που μετέχουν σε αυτόν. Σε κάθε συνομιλία σας, αποφύγετε τα τυπικά και δώστε έμφαση σε αυτόν τον πλούτο των γεγονότων, που μοιράζεστε με τους άλλους.  Κοινωνικά και ψυχολογικά φαινόμενα, όπως οι συνθήκες της εργασίας, η πανδημία, το διαδίκτυο, η μόρφωση, τα ταξίδια, ο έρωτας, η οικονομία και οι τρόποι που τα αντιμετωπίζετε, μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήριο για εδραίωση κοινών στοιχείων και βάσεων για περαιτέρω αυτό-αποκάλυψη. Μιλήστε άφοβα για τα συναισθήματα, τις ανασφάλειες, τα αδύναμα και ισχυρά σημεία σας, τα κίνητρα και τους στόχους σας, μάθετε από τις ανάλογες στιγμές των άλλων και καταγράψτε τις δικές τους οπτικές γωνίες. Αλλά να τηρείτε απαρέγκλιτα την πρώτη αρχή: Παραχωρείστε το λόγο στο συνομιλητή, ανακεφαλαιώστε τις προτάσεις του, κάντε περίληψη των προτάσεων του, διατυπώστε με ποικίλους τρόπους τις εκφράσεις του, αναδείξτε τα συναισθήματα του και συμπληρώστε με τα δικά σας επιχειρήματα και βιώματα.

4. Ο εγκέφαλος τρέφεται με πληροφορίες, ερωτεύεται τη νέα γνώση, σκιρτά στο απρόβλεπτο, μεθά με το καινοφανές. Αναζωογονείται με τη δράση και μαραζώνει με την ψυχαναγκαστική επανάληψη. Τέτοιες να είναι οι διαδράσεις σας με τους άλλους:  παράφορες, μαγικές, επαναστατικές και πρωτοπόρες. Χαρίστε άπλετα καινούργια δεδομένα, που να εξεγείρουν τα ενδιαφέροντα του συνομιλητή σας, παίξτε με τη φαντασία, φλερτάρετε με το παράλογο, που έχει τα φόντα να γίνει δημιουργικό, προσφέρετε εναλλακτικές, ανοίξτε νέες ατραπούς, μάθετε τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες και αναστήσετέ τις με ολοζώντανες προοπτικές. Θυμίστε σε εκείνους που συνομιλείτε ποιοι υπήρξαν, ποιοι ήθελαν να γίνουν, τι κατάφεραν, αποενοχοποιείστε τους και δώστε τους ξανά τον κλήρο στα όνειρα που τους αναλογεί.  Περιμαζέψτε κάθε ασθμαίνουσα επιθυμία και γίνετε αυτός που θα προφέρει ανάνηψη και κίνητρα.

5. Το μυαλό επιταχύνει όταν μπορεί να επεξεργάζεται όμοια ή αντιθετικά δεδομένα, όταν ανακαλύπτει ή εφευρίσκει σχέσεις και λογικές επαγωγές. Αρέσκεται να οργανώνει, να ταξινομεί, να κατηγοριοποιεί την πληροφορία και να αποδεικνύει με κανόνες. Η συνήθεια και η αυτοματοποίηση των γνωστικών λειτουργιών μπορεί να παρέχουν ξεκούραστες αναλύσεις, όμως εξελίσσονται σε παγίδες των αυτονόητων και της κοινής σκέψης. Βοηθήστε τους συνομιλητές σας να εμβαθύνουν στις σχέσεις και στις προτασιακές λογικές των απόψεων τους, να αποφύγουν τις στερεοτυπίες και τους φανατισμούς, να μην αποδέχονται τα αναπόδεικτα και τα αξιώματα. Μην αντιπαρατίθενται στις στάσεις τους, αλλά βοηθήστε τους να ανακαλύψουν την πεμπτουσία της αφαιρετικής σκέψης και τη διαύγεια της κριτικής ανάλυσης

Αν επιθυμείτε να λάβετε τη συνέχεια του άρθρου στείλετε ένα εμαιλ με τα στοιχεία σας στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Ελάτε να συζητήσουμε τη συνέχεια της αυτοβελτίωσης ΔΙΑ ΖΩΣΗΣ Ή ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ  

Δείτε τις νέες προκηρύξεις με το Δρ Ευστράτιο Παπάνη εδώ: https://bit.ly/3TnaUQ9  

1. Συμβουλευτικό σεμινάριο για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης https://bit.ly/3pNPuhF  

2. Εξάρτηση από το τάμπλετ και το κινητό. Ψυχοπαιδαγωγικές πρακτικές συμβουλές από τους ειδικούς https://bit.ly/3dW508t  

3. Ατομικές συνεδρίες με το Δρ Ευστράτιο Παπάνη https://bit.ly/3KqYVgs

Κάθε γυναίκα, που είχατε γνωρίσει στη ζωή σας, που ίσως σας είχε αποδεχτεί, που μπορεί να σας είχε απορρίψει ακόμα και να είχε αδιαφορήσει..

Κάθε μία, που είχατε θαυμάσει, διεκδικήσει, παρηγορήσει, εκείνη που με χάδι ή τρυφερότητα ή με λόγο συναισθήματα  είχε κεντήσει, θα μπορούσε να είχε χτίσει έναν ολόκληρο, διαφορετικό κόσμο για σας, καλύτερο ή χειρότερο από αυτόν που βιώνετε, αλλά οπωσδήποτε θαυμαστό και πιθανά ολόδικο σας. 

Αναλογιστείτε, λοιπόν, με δέος και σεβασμό τα πλήθη των δυνατοτήτων, που σας προσέφεραν, τα σμήνη των εναλλακτικών, που θα διαμόρφωναν για σας ξεχωριστές πορείες, και από την γωνιά που βρίσκεστε, μόνος ή με κάποια άλλη αγκαλιά και παρέα, κοιτάξτε τους γαλαξίες των πιθανοτήτων, που εκείνες οι γυναίκες γέννησαν, για να πραγματοποιηθούν ίσως σε κάποιο άλλο Σύμπαν.

Σε εκείνες, που ήδη ηττημένες από το θλιβερό τέλος τους

ξαναζούν δανεικές αυγές, τρυπώντας των μελλοντικών πόθων τις φλέβες.

Και καθορίζοντας το εύρος των προσχημάτων μας σε κάθε νέα γνωριμία και έξαψη.

Τραγικές μέσα στα σάβανα της μνήμης τους

Μα ιοβόλες μέσα στις όψιμες αιτιάσεις και ερμηνείες τους

Στράτος Παπάνης

Αν, όταν θα έχεις φύγει, απομείνει η μνήμη σου ορφανή, έκπληκτη να περιφέρεται στον θρήνο όσων σε λατρεύουν,

Αν στις αναφορές τους λιγοστεύεις, μέχρι και τούτοι αύτανδροι με την ιστορία σου στο έρεβος θα ναυαγήσουν,

Μην καταδεχτείς για την υστεροφημία σου επαίτης στους βωμούς ανθρώπων και θεών να γονατίσεις.

Δε σου χρειάζονται ηρωισμοί κι ανδραγαθίες και ισχύς, εμπαιγμοί ανίδεων μαθητών σε επετείους στημένες,

Ούτε η δόξα και τα πλούτη, που με το φθόνο και την άγνοια των ανθρώπων αφού αναμιχθούν, όσα υπήρξες με μένος θα στρεβλώνουν,

Μήτε καν η αγαπη τεκμήριο πως πέρασες από δω ας μην είναι: Γιατί τότε μόνο έχει αξία, όταν παύει να αναγνωρίζει ακόμα και εκείνον, που κάποτε την είχε περισώσει.

Αν κλαις, επειδή τόσο συναίσθημα και όνειρο και πνοή, δεν ήταν παρά ο περίγελος του χρόνου και ο κομπασμός μιας στάχτης στα νεφελώματα της ύλης

Τότε γίνε πιο τίποτα από το μηδέν, ανύπαρκτος κι εξορισμένος από κάθε δημιουργία.

Προσποιούμενος πως έχεις λησμονήσει

Πως στη θύμηση Εκείνου αφού ζεις, υπάρχεις και γεννιέσαι σε κάθε Σύμπαν.

Ευστράτιος Παπάνης

Πού να περπατήσω τούτη του Ιουλίου τη βραδιά;
Δίπλα στου Αιγαίου τις εσχατιές κι ας ήταν η αρχαία γέννηση και της ψυχής η απαρχή μας;
Εκεί να τρέξω, που της Μικράς Ασίας η δροσιά με της Ανατολής φλογίσματα κατοπτρίζει το πύρωμα της μέρας;
Σε ποια μέρη να βρεθώ;
Εκεί, που των άλλων πόλεων τα φώτα συνωμοτούν με πανσέληνους πορφυρές την πυρκαγιά της Σμύρνης στους ορίζοντες να αναπαραστήσουν;
Και κει, που των παλιών κραυγών τους αντίλαλους, οι νύχτες στου τζιτζικιού τους κώδικες ενσωματώνουν;
Πού να περπατήσω τον Ιούλιο αυτό;
Στις χαμένες πατρίδες του χρόνου να σε αναζητήσω κι ας έχεις για πάντα φύγει;
Ολοζώντανη, φορώντας τα καλά σου, να ετοιμάζεσαι το καλοκαιρινό στερέωμα να ατενίσεις;
Και ο γαλαξίας να υποκλίνεται χαμηλά στη θάλασσα με αστρόσκονη κι αρμύρα να τον χαϊδέψεις
Πού να περπατήσω, που αν ελάχιστα ανοίξω τα βλέφαρα όλα θα πάψουν να υπάρχουν

Ευστράτιος Παπάνης

Υπάρχουν του κόσμου εκδοχές σε αστερισμούς και γαλαξίες άλλους, όπου της ιστορίας καταραμένοι οι νεκροί ξυπνούν με ρόλους ανεστραμμένους.

Θριαμβευτής στην πόλη της Καπύης μπαίνει ο Σπάρτακος και οι Ρομανόφ στη Ρωσία εκτελούν τους Μπολσεβίκους.

Ασπάζεται στο Μανιάκι τον Ιμπραήμ ο φλογερός παπάς και ταπεινώνει ο Χίτλερ τη συμμαχία στη Γιάλτα.

Στην Κερμανσάχ στήνει τα τρόπαια ο Δαρείος ο Βασιλεύς και ο Κεμάλ την αγχόνη περιβάλλεται στου Χατζηφράγκου και στον Μπουρνόβα της Σμύρνης.

Σταυρώνει ο Ιησούς τους Πιλάτους έξω από το πραιτώριο και ο Ιούδας ξεκινά το ευαγγέλιο του.

Στα νεφελώματα εκείνα τα πυκνά και ανεξερεύνητα ο Διγενής γονατίζει το Χάρο σε κάθε αλώνι.

Γέρας και έπαθλο όσοι σας πλήγωσαν στα πόδια σας και μέλαθρα της ρώμης σας οι ήττες και οι δειλίες.

Υπάρχουν των κόσμων εκδοχές και αλλότρια σύμπαντα, όπου η μοίρα σκευωρεί και σε χλευάζει.

Γιατί όλοι γνωρίζουν, στους γαλαξίες τους σπειροειδείς και στα συστήματα, πως ηττημένος δεν είναι εκείνος που ενδίδει, αλλά ο αλαζόνας, που υπερέχει.

Ευστράτιος Παπάνης

Φρουρούν ακλόνητες οι λίμνες τα μυστικά των ποταμών…Και του νερού τις ορεινές τις μνήμες στα βάθη σαβανώνουν, την ακινησία ως αντίτιμο απαιτώντας.

Σαν άβυσσος στο υποσυνείδητο, που για φυλαχτά διαιωνίζει τις καθηλώσεις του και τις πρωτινές αρνήσεις του κραδαίνει.

Μόλις ξεγελαστείς απο την ομορφιά τους, θα σε πνίξουν

Στράτος Παπάνης

Υπάρχουν κάποιοι καπηλευτές των ιδιοτήτων τους και παραχαράκτες των αδυναμιών τους, που δε διστάζουν να επικαλεστούν νόσημα, αναπηρία, μειονεξία ή κακοδαιμονία, για να κερδίσουν θέσεις, να εκλεγούν σε αξιώματα, να πείσουν ότι εξαιτίας των κοινωνικών ανισοτήτων που υφίσταται η ομάδα τους, οι ίδιοι πρέπει να τις εξαργυρώσουν με εύνοια και ειδική μεταχείριση.

Έτσι γίνονται προϊστάμενοι, βουλευτές, δημοσιογράφοι, τιμητές των πάντων, επηρμένοι, σιχαμεροί και σφουγγοκωλάριοι, λαοπλάνοι, που τίποτα ουσιαστικό δεν προσφέρουν στα ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού, επειδή ακριβώς επιθυμούν τη διαιώνιση της αδικίας, για να κερδίζουν από αυτή, ως επαγγελματίες αδύναμοι. Αγνοούν, όμως, ότι οι πραγματικά αναξιοπαθούντες έχουν τόσο βαθιά υπερηφάνεια και αυτοσεβασμό, που διεκδικούν όσα τους αναλογούν, χωρίς ποτέ υποκριτικά και ανέντιμα να εκμεταλλεύονται ή να διαλαλούν την πραμάτεια των παθών τους στα πανηγύρια των αφελών ακολούθων τους. Όμως η τιμή είναι έννοια άγνωστη στους υπόδουλους της κολακείας και των συμφερόντων.

Στράτος Παπάνης