Δρ Ευστράτιος Παπάνης

Η αυτοβελτίωση ως διαδικασία

Η αυτοβελτίωση δεν είναι ούτε κάποια θεωρητική έννοια για  λεξιλάγνους του γενικού και του αόριστου ούτε μία ανέφικτη φαντασίωση, αλλά αποτελεί συγκεκριμένη και οριοθετημένη διαδικασία, που μπορεί να επιφέρει άμεσα και μετρήσιμα αποτελέσματα, εφόσον τα κίνητρα και το πάθος  για την επίτευξή της είναι συνεχή.

Τα κοινωνικά δίκτυα ως προϋπόθεση της αυτοβελτίωσης

Ως προϋπόθεση και πλαίσιο της πορείας αυτής θα θέσουμε την εμβάθυνση (πόσο συχνή και ποιοτική είναι η αλληλεπίδραση) και τη διεύρυνση (πόσο πυκνό και εκτεταμένο γίνεται το δίκτυο της επικοινωνίας) των κοινωνικών δικτύων, τόσο των δεσμών (δηλαδή των διασυνδέσεων με πρόσωπα συγγενικά ή φιλικά, που προσφέρουν κυρίως συναισθηματική υποστήριξη και ασφάλεια), όσο και της γεφύρωσης (των σχέσεων με ανθρώπους διαφορετικών εμπειριών, πολιτισμικού, ηλικιακού, κοινωνικού και οικονομικού υποβάθρου, που συντελούν στην έγκαιρη πρόσβαση και στη διάδοση της πληροφορίας).

Πυλώνες αυτοβελτίωσης

Αυτό σημαίνει πως η προσωπική σας ανάπτυξη περνά μέσα από το βίωμα του ανήκειν, μέσα από τους άλλους, τις ομάδες και τη συλλογικότητα, διατηρώντας, όμως, την προσωπική ταυτότητα, (που έχει δομηθεί με έκθεση σε πολλαπλά ερεθίσματα, με ελεύθερες, συνειδητοποιημένες επιλογές και βαθιά γνώση) την αίσθηση του ελέγχου του περιβάλλοντος, του αυτοσεβασμού και της συμφιλίωσης με το χρόνο και το παρελθόν.

Για περισσότερες πληροφορίες για την αυτοεκτίμηση και την ανάπτυξή της διαβάστε τα σχετικά άρθρα εδώ: https://bit.ly/3QkDP5E ή κατεβάστε το βιβλίο της αυτοεκτίμησης εδώ: https://bit.ly/3wCwZ3A )

Πρακτικές συμβουλές αυτοβελτίωσης

1. Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν ότι το αυθόρμητο, γνήσιο και απροσποίητο ενδιαφέρον για την προσωπικότητα, τις απόψεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων είναι ένα από τα σημαντικότερα κίνητρα για επικοινωνία. Πολλές φορές η προσήλωση κάποιου στην ενεργητική ακρόαση των εμπειριών των άλλων από μόνη της μπορεί να έχει θεραπευτικές και αγχολυτικές επιπτώσεις. Όλοι θέλουν να αφηγηθούν τις αναμνήσεις, τις γνώμες, τις στάσεις, τις αξίες και τα ενδόμυχά τους και οι περισσότεροι αναζητούν ευήκοα ώτα, για να τα εμπιστευθούν και να τα εμπλουτίσουν με πολλαπλές προβολές και αναπαραστάσεις. Το άθροισμα όλων αυτών των διηγήσεων είναι η θεμελίωση κάθε κοινότητας ή συνόλου, της ίδιας της κοινωνίας ευρύτερα. Οι άνθρωποι θυμούνται και αναζητούν μακροπρόθεσμα αυτόν που άκουσε με προσοχή την ιστορία τους εξίσου δυνατά και ανεξίτηλα με εκείνον, που τους εντυπωσίασε με το λόγο του.  Επομένως**,** βγάλτε από το ρεπερτόριο των κινήτρων σας το τι μπορώ να αποκομίσω από μια γνωριμία ή κατάσταση και μετατρέψτε το σε «τι μπορώ να προσφέρω, πώς θα συνεισφέρω»

2. Η ευτυχία μπορεί να οριστεί ως μια φευγαλέα, παράδοξη και ηδονική  συνθήκη, κατά την οποία όλες οι αντιθετικές ενορμήσεις του ατόμου βρίσκονται σε ισορροπία. Επιτυγχάνεται δε όταν, έχοντας υπερβεί το εγώ, προσπαθούμε να κάνουμε ευτυχισμένους τους άλλους. Η ευτυχία αντανακλάται πάντοτε σθεναρή και αναλλοίωτη σε αυτόν που την προσφέρει.  Η όλη διαδικασία είναι μια ατόφια και μη καιροσκοπική μορφή ανιδιοτελούς επικοινωνίας, που βασίζεται στην διερεύνηση των ακόλουθων στοιχείων για τους άλλους: κίνητρα,  περιστάσεις και συγκυρίες, εμπλεκόμενα πρόσωπα, αναμνήσεις-αιτίες και αποτελέσματα, στόχοι-συγκρούσεις και εμπόδια, μέθοδοι αντιμετώπισης και μέσα που συντείνουν στην επιτυχή έκβαση, δίκτυα συναισθηματικής υποστήριξης, χαρακτηριστικά προσωπικότητας που στρατεύτηκαν για την επίλυση του προβλήματος,  μαθήματα και συμπεράσματα που απορρέουν, σύνδεση με κοινές εμπειρίες και παρακαταθήκες για το μέλλον. Αν δείτε με περισυλλογή, διαδραστικότητα, ανεκτικότητα  και διαλεκτική προσέγγιση την θεατρική παράσταση της προσωπικότητας του άλλου, προσθέτοντας το δικό σας σενάριο, αν βοηθήσετε στη σκηνοθεσία των βίων, όσων σας πλησιάζουν, σύντομα θα καταλάβετε πως η αυθόρμητη προσφορά και όχι η απαίτηση να σας προσέξουν είναι η καταξίωση των αστέρων της επικοινωνίας. Συνομιλήστε ρωτώντας τους αγαπημένους σας ποιοι είναι οι σημερινοί στόχοι τους, τι θέλουν να επιτύχουν αυτή τη μέρα, πώς μπορείτε εσείς να συνεισφέρετε σε αυτό, τι αποκόμισαν στο τέλος της.

3. Κάθε πολιτισμός προσδιορίζεται από τις κοινές εμπειρίες εκείνων που μετέχουν σε αυτόν. Σε κάθε συνομιλία σας, αποφύγετε τα τυπικά και δώστε έμφαση σε αυτόν τον πλούτο των γεγονότων, που μοιράζεστε με τους άλλους.  Κοινωνικά και ψυχολογικά φαινόμενα, όπως οι συνθήκες της εργασίας, η πανδημία, το διαδίκτυο, η μόρφωση, τα ταξίδια, ο έρωτας, η οικονομία και οι τρόποι που τα αντιμετωπίζετε, μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήριο για εδραίωση κοινών στοιχείων και βάσεων για περαιτέρω αυτό-αποκάλυψη. Μιλήστε άφοβα για τα συναισθήματα, τις ανασφάλειες, τα αδύναμα και ισχυρά σημεία σας, τα κίνητρα και τους στόχους σας, μάθετε από τις ανάλογες στιγμές των άλλων και καταγράψτε τις δικές τους οπτικές γωνίες. Αλλά να τηρείτε απαρέγκλιτα την πρώτη αρχή: Παραχωρείστε το λόγο στο συνομιλητή, ανακεφαλαιώστε τις προτάσεις του, κάντε περίληψη των προτάσεων του, διατυπώστε με ποικίλους τρόπους τις εκφράσεις του, αναδείξτε τα συναισθήματα του και συμπληρώστε με τα δικά σας επιχειρήματα και βιώματα.

4. Ο εγκέφαλος τρέφεται με πληροφορίες, ερωτεύεται τη νέα γνώση, σκιρτά στο απρόβλεπτο, μεθά με το καινοφανές. Αναζωογονείται με τη δράση και μαραζώνει με την ψυχαναγκαστική επανάληψη. Τέτοιες να είναι οι διαδράσεις σας με τους άλλους:  παράφορες, μαγικές, επαναστατικές και πρωτοπόρες. Χαρίστε άπλετα καινούργια δεδομένα, που να εξεγείρουν τα ενδιαφέροντα του συνομιλητή σας, παίξτε με τη φαντασία, φλερτάρετε με το παράλογο, που έχει τα φόντα να γίνει δημιουργικό, προσφέρετε εναλλακτικές, ανοίξτε νέες ατραπούς, μάθετε τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες και αναστήσετέ τις με ολοζώντανες προοπτικές. Θυμίστε σε εκείνους που συνομιλείτε ποιοι υπήρξαν, ποιοι ήθελαν να γίνουν, τι κατάφεραν, αποενοχοποιείστε τους και δώστε τους ξανά τον κλήρο στα όνειρα που τους αναλογεί.  Περιμαζέψτε κάθε ασθμαίνουσα επιθυμία και γίνετε αυτός που θα προφέρει ανάνηψη και κίνητρα.

5. Το μυαλό επιταχύνει όταν μπορεί να επεξεργάζεται όμοια ή αντιθετικά δεδομένα, όταν ανακαλύπτει ή εφευρίσκει σχέσεις και λογικές επαγωγές. Αρέσκεται να οργανώνει, να ταξινομεί, να κατηγοριοποιεί την πληροφορία και να αποδεικνύει με κανόνες. Η συνήθεια και η αυτοματοποίηση των γνωστικών λειτουργιών μπορεί να παρέχουν ξεκούραστες αναλύσεις, όμως εξελίσσονται σε παγίδες των αυτονόητων και της κοινής σκέψης. Βοηθήστε τους συνομιλητές σας να εμβαθύνουν στις σχέσεις και στις προτασιακές λογικές των απόψεων τους, να αποφύγουν τις στερεοτυπίες και τους φανατισμούς, να μην αποδέχονται τα αναπόδεικτα και τα αξιώματα. Μην αντιπαρατίθενται στις στάσεις τους, αλλά βοηθήστε τους να ανακαλύψουν την πεμπτουσία της αφαιρετικής σκέψης και τη διαύγεια της κριτικής ανάλυσης

Αν επιθυμείτε να λάβετε τη συνέχεια του άρθρου στείλετε ένα εμαιλ με τα στοιχεία σας στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Ελάτε να συζητήσουμε τη συνέχεια της αυτοβελτίωσης ΔΙΑ ΖΩΣΗΣ Ή ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ  

Δείτε τις νέες προκηρύξεις με το Δρ Ευστράτιο Παπάνη εδώ: https://bit.ly/3TnaUQ9  

1. Συμβουλευτικό σεμινάριο για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης https://bit.ly/3pNPuhF  

2. Εξάρτηση από το τάμπλετ και το κινητό. Ψυχοπαιδαγωγικές πρακτικές συμβουλές από τους ειδικούς https://bit.ly/3dW508t  

3. Ατομικές συνεδρίες με το Δρ Ευστράτιο Παπάνη https://bit.ly/3KqYVgs

Η ψυχοθεραπεία είναι η συστηματική προσπάθεια που με αποκλειστικό οδηγό την αγάπη για το συνάνθρωπο και τη γνώση, επιχειρεί να ανασυνθέσει την προσωπική ιστορία, να τη νοηματοδοτήσει κοινωνικά και να την αναγάγει σε επιχείρημα και αντίβαρο κατά του θανάτου. 

Είναι ο ανήκεστος έρωτας για αναζήτηση χωρίς προσχήματα, η ανεπιτήδευτη αγωνία για κάθαρση χωρίς προφάσεις, υπεκφυγές, ενοχές και έπαρση. Φαίνεται παράδοξο, αλλά η ψυχολογική παρέμβαση κοσμείται περισσότερο από την κατάνυξη της πίστης και την απελπισία του ανέφικτου, παρά από την αδιαλλαξία της αποδεδειγμένης τεκμηρίωσης.
Ο ψυχολόγος, ο κοινωνιολόγος, ο σύμβουλος, ο κοινωνικός λειτουργός προσεγγίζουν την αλήθεια, αναδομώντας παράλληλα και τις δικές τους παραδοχές, περισσότερο ενορατικά, παρά λογικά, γεγονός που το βιώνουν έντρομοι όταν οι τεχνικές που διδάχτηκαν ενδίδουν και τα θεωρητικά οικοδομήματα τίθενται εν αμφιβόλω μπροστά στην πεισματική άρνηση της ανθρώπινης ψυχής να συναινέσει στην αποκάλυψη των συστατικών της. Μόνο όταν χαμηλώνουν με ταπεινότητα, δεητικό το βλέμμα, μπροστά στο εύρος των πιθανοτήτων και αναπλαισιώσουν τα αιτιοκρατικά δόγματα, τότε και μόνο δικαιούνται τη λυτρωτική χάρη, που θα λαμπρύνει εφεξής τις ερμηνείες.

Οι κοινωνικοί επιστήμονες σήμερα καλούνται, πιο πολύ από κάθε άλλο ερευνητή, να αντιτάξουν τη διεπιστημονικότητα στην κοντόφθαλμη προσήλωση, το οικουμενικό απέναντι στο τοπικό, το διαχρονικό ενώπιον της συγχρονικής διαστρέβλωσης. Οφείλουν να αναπλαισιώνουν, με άλλα λόγια, το ζήτημα της ιστορικότητας των ανθρώπινων και κοινωνικών σχέσεων, προσδιορίζοντας τελονομικά την προοπτική και νοηματοδότηση του υπό μελέτη φαινομένου. Η ενάργεια των συμπερασμάτων τους βασίζεται στο δεύτερο συστατικό της επιστήμης, την αρετή.
Ο κοινωνικός επιστήμονας είναι ο ίδιος η αλλαγή που επιχειρεί να προκαλέσει, η συλλογιστική με την οποία προσπαθεί να πείσει, η συμπεριφορά που αποσκοπεί να εγκαθιδρύσει. Είναι, εν ολίγοις, η ευαισθητοποιημένη συνείδηση, που συγκρουόμενη με τις δικές της αντινομίες, αποδέχεται την αγάπη ως το μοναδικό τρόπο ίασης και τη μέθεξη στην ανθρώπινη τραγικότητα ως ατραπό προς την αλήθεια.
Ο κοινωνικός επιστήμονας σήμερα είναι αυτός που συμπάσχει και που δακρύζει κάθε πρωί για το χαμένο, αλλά ζωοδότη αγώνα ενάντια στο πεπρωμένο.

* Ο Ευστράτιος Παπάνης είναι επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου