Προγράμματα Ψυχικής Υγείας

Καθώς προετοιμάζεστε να εισέλθετε σε μία ακόμη επαγγελματική τηλεδιάσκεψη μέσω zoom ή κάποιας άλλης απλής ή περίπλοκης πλατφόρμας, απόγευμα μετά τη δουλειά, αλλά ίσως και Σαββατοκύριακο, υποβαθμίζετε το γεγονός ότι οι εργασιακές-εκπαιδευτικές απαιτήσεις έχουν εισβάλει αυθαίρετα σχεδόν στο μέρος εκείνο, όπου συντελείται ένα από τα σημαντικότερα φαινόμενα της κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης, δηλαδή στην οικογενειακή σας ζωή ή στον απαραβίαστο μέχρι πρότινος ιδιωτικό σας χώρο.

Η διαδικασία αυτή, εάν γίνεται συστηματικά, θα επηρεάσει αργά ή γρήγορα, άμεσα ή έμμεσα όλα τα μέλη του στενού περιβάλλοντος, αλλά και την αίσθηση της αυτοδιαχείρισης και του ελεύθερου χρόνου.

Ο εγκέφαλος σας χρονικά και χωρικά απροετοίμαστος να εξοικειωθεί με τους συνεχόμενους ρόλους, όπως θα έκανε παλιότερα προς τη διαδρομή για την επαγγελματική διά ζώσης συνάντηση, σταματά να διαχωρίζει τις δυο καταστάσεις και δυσκολεύεται να βάλει σε τάξη τις σκέψεις και τις προτεραιότητες.

Παράλληλα, καλείται να προσηλωθεί πολλαπλές φορές μέσα στην ίδια μέρα σε μια ακόμη οθόνη, με διαρκή οπτική επαφή, εφόσον υπάρχει ανοιχτή κάμερα, όπου αντιμετωπίζεται ταυτόχρονα και ως ομιλητής και ως ακροατής, δεδομένου ότι όλοι μπορούν να βλέπουν τους πάντες ταυτόχρονα και όχι μόνο όταν μιλούν.

Ενώ σε μια κανονική συνάντηση θα υπήρχε η φυσιολογική κίνηση και πολυαισθητηριακά ερεθίσματα θα εμπλούτιζαν την επικοινωνία, κεντραρισμένοι και στατικοί σε ένα παράθυρο κοιτάμε αφύσικα τους υπόλοιπους σε απόσταση λίγων μόνο εκατοστών, που υπό άλλες συνθήκες θα μεταφραζόταν ως οικειότητα.

Επιπλέον, εάν οι κάμερες παραμένουν κλειστές, η έλλειψη μη λεκτικών σημάτων θα επιδείνωνε την εμπειρία της επικοινωνίας και θα έκανε το μυαλό να πασχίζει για περισσότερες πληροφορίες. Η έλλειψη διαχωριστικών μεταβάσεων και ο τεχνητός οφθαλμικός φόρτος ευθύνονται εν μέρει για το φαινόμενο του zoom fatigue (εξουθένωσης από τις τηλεδιασκέψεις)

Ανάλγητοι κάποιοι ομιλητές σε τέτοιες συναντήσεις ξεχνούν ότι η προσοχή μπορεί να επικεντρώνεται για είκοσι το πολύ λεπτά κάθε φορά δίχως διάλειμμα και αρχίζουν να διαβάζουν μακρόσυρτες παρουσιάσεις, μαρτυρικά PowerPoint και ακατάληπτα σχεδιαγράμματα, που προκαλούν όχι απλώς burnout, αλλά ακατάσχετο boreout.

Εάν χαθεί το ενδιαφέρον, οι συμμετέχοντες αρχίζουν να διαβάζουν email, να απαντούν στο messenger, να ελέγχουν τα κοινωνικά τους δίκτυα, να κάνουν παράλληλες διεργασίες, που επιβαρύνουν την κόπωση.

Οι τηλεδιασκέψεις αποτελούν κολαστήριο για όσους δίνουν υπερβολική έμφαση στην εικόνα τους προς τους υπόλοιπους, επειδή μπορούν στο προβεβλημένο παράθυρο να βλέπουν τον εαυτό τους, να παρατηρούν τις κινήσεις και τις εκφράσεις του, να ακούν τον τόνο της φωνής. Ο εγκέφαλος γίνεται κριτής, ενώ παράλληλα είναι επιφορτισμένος με όλες τις υπόλοιπες γνωστικές δραστηριότητες της συνάντησης

Και μπορεί η νευρωσική, ασταμάτητη, υποχρεωτική, αναβάθμιση των προσόντων σας, η συνεχής επικοινωνία με τους συνεργάτες να αποτελεί επιταγή των καιρών, κέλευσμα της διά βίου μάθησης, αποκύημα της εργασιακής κουλτούρας, προϋπόθεση για την αυτοβελτίωση, την αποτελεσματικότητα ή ακόμα και κριτήριο για τη θωράκιση απέναντι στις νέες, ανταγωνιστικές εργασιακές απαιτήσεις, όμως η δημιουργικότητα, η ευτυχία και η ικανοποίηση πόρρω απέχουν από όλες τούτες τις τεχνολογίες, εφόσον γίνεται ανεκτή η κατάχρηση τους.

Η ουσιαστική εξοικείωση με την πληροφορική μεταβλήθηκε σε αξίωμα επιτυχίας, ενώ λίγο πριν αποτελούσε ίδιον αποκλειστικά των μυημένων.

Η υβριδική εργασία πρόκειται να γίνει ο κανόνας και αυτό θα έχει ανυπολόγιστα οικονομικά, διοικητικά και εκπαιδευτικά οφέλη, εάν τηρηθούν τα μέτρα.

Η γνήσια όμως ανθρώπινη επαφή και η επικοινωνία ποτέ δεν προκαλούν κόπωση αλλά αποτελούν τροφή για τον εγκέφαλο μας.

 Ευστράτιος Παπάνης

1.Μετρήστε τους ανθρώπους, (ακόμα κι αν είναι οι γονείς ή τα παιδιά σας), από των οποίων τη ζωή αν λείπατε, θα ήταν λιγότερο ευτυχισμένοι. Αυτοί είναι πιθανότερο να σας αγαπούν. Η αποδοχή της αγάπης από τους άλλους και από τον εαυτό είναι το θεμέλιο της αυτοεκτίμησης.

2.Σημειώστε εκείνους για τους οποίους είστε πηγή έμπνευσης, θαυμασμού, αποτελείτε πρότυπο ή καταφυγή τους, όταν βρεθούν σε δυσκολίες. Ακόμα κι αν είναι λιγοστοί, εμβαθύνετε στα κοινωνικά σας δίκτυα και τονίστε τις φιλίες και τους δεσμούς σας με μέλη της κοινότητας. Η αυτοεκτίμηση περνά μέσα από την ενεργό συμμετοχή και την εμπιστοσύνη.

3.Απαριθμήστε τα πρόσωπα, για τα οποία θα θυσιάζατε τις συνήθειες, την ασφάλεια, θα υπερβαίνατε την αδράνεια ή τους δισταγμούς σας, θα αναλαμβάνατε δράση ή θα ερχόσασταν για χάρη τους σε σύγκρουση, δίχως να ζητούσατε ανταλλάγματα ή αναγνώριση. Αυτά είναι τα πρόσωπα, που αγαπάτε, και αποτελούν τον κυριότερο δείκτη της αυτοεκτίμησης.

4.Καταγράψτε το ποσοστό της ζωής σας, που είναι αποτέλεσμα των δικών σας επιλογών, είτε ως επαγγελματική απόφαση είτε ως οικογενειακή κατάσταση είτε ως κοινωνική θέση, άσχετα από την έκβαση των προσπαθειών σας. Αφαιρέστε την τυχαιότητα των περιστάσεων και τη συγκυρία και θα ανακαλύψετε το βαθμό της υπευθυνότητας σας. Ο έλεγχος των γεγονότων και ο καθορισμός του πεπρωμένου σας είναι ο καταλύτης της αυτοεκτίμησης.

5.Σε αντιδιαστολή με την ενσυνείδητη ταυτότητα και την λογική στοχοθεσία, λογαριάστε τους ετεροκαθορισμούς, τη δανεική αυτοεκτίμηση που λαμβάνετε από τις ομάδες, στις οποίες ανήκετε (κόμματα, αθλητικές ομάδες, μουσικά γκρουπ, φαν κλαμπ, social media, ταύτιση με πρόσωπα της δημοσιότητας). Δείτε τα σύμβολα που χρησιμοποιείτε (λογότυπα, τατουάζ, avatar κλπ), θυμηθείτε τους συρμούς και τις μόδες, που σας παρασύρουν, σκεφθείτε τι σας φανατίζει, αλλοιώνοντας την προσωπικότητα, γράψτε τι πράττετε καθ´υπερβολή, ακόμα κι αν ο σκοπός είναι αγαθός. Ο βαθμός της αυτοεκτίμησης εξαρτάται από τη δυνατότητά σας να τηρείτε το μέτρο ή να αποκλίνετε με επιχειρήματα από αυτό.

6. Επίπλαστη είναι η αυτοεκτίμηση των ιδιοτήτων και των κοινωνικών σας ρόλων, ακόμα κι αν έχετε αγωνιστεί, για να τους αποκτήσετε. Δεν είναι ο τίτλος που σας ανυψώνει, αλλά οι εμπειρίες, οι γνωριμίες και τα μαθήματα ζωής, που αποκομίσατε στην πορεία για την κατάκτηση τους. Αν οι κοινωνικές μάσκες αποκρύπτουν την ουσία και τις αλήθειες σας, εύκολα θα ξεσκεπάσουν μια αμυντική και ευάλωτη αυτοεκτίμηση.

7. Βαθμολογήστε τις εξαρτήσεις σας, δηλαδή συναισθήματα, πρόσωπα και καταστάσεις, στα οποία πρέπει να εκτίθεστε ολοένα και περισσότερο, ώστε να αντλείτε ικανοποίηση. Σημειώστε ποιοι μπορούν να αλλάξουν με ευκολία την κουλτούρα σας, ποιοι έχουν τη δυνατότητα να σας εξοργίζουν, για ποιους θα αλλάζετε χωρίς αμφιβολία την καθημερινότητα σας. Η αυτοεκτίμηση είναι αντιστρόφως ανάλογη των εξαρτητικών σχέσεων, στις οποίες εγκλωβίζεστε. Αλλά προσέξτε: Αυτό που είναι διαχωρισμένο στη συνείδηση, μπορεί να είναι ενιαίο στο υποσυνείδητο. Η εξάρτηση αναφέρεται εξίσου σε εκείνο που αγαπάμε και σε αυτό που μισούμε.

8. Μιλήστε με αυτό που θεωρείτε πως είναι ο πραγματικός εαυτός σας. Ποιες αρετές σας διασφαλίζουν τη συνέχεια του μέσα στο χρόνο; Τι ενώνει την εικόνα σας κατά τις δεκαετίες που ζήσατε; Ποια είναι η ιστορία και οι προσωπικοί σας μύθοι; Διαλεχτείτε με την ιδεατή εκδοχή του εαυτού (αυτό που θα θέλατε να είστε) και βάλτε ως διαιτητή τη δεοντική του έκφανση (εκείνον τον εαυτό, που καθορίζεται από τα πρέπει όσων αγαπάτε και από τις καθημερινές ανάγκες). Εάν η συζήτηση των πολλαπλών προσωπείων σας είναι φιλική και αρμονική, τότε η αυτοεκτίμηση σας είναι σε ισορροπία.

9. Η καθημερινή ασφάλεια,που αισθάνεστε, πρέπει να συσχετίζεται με την προβλεψιμότητα του περιβάλλοντος σας, να εκπορεύεται από την επανάληψη των διαδικασιών που θεσπίσατε, να πηγάζει από την οικειότητα με τα πρόσωπα, να εδράζεται στην εμπιστοσύνη και στους επαρκείς γνωστικούς χάρτες για τα πλαίσια των δράσεών σας, να ασκείται με τον έλεγχο των γεγονότων της ζωής, να συντείνει στη διαχείριση των αλλαγών και στο μετριασμό της διακινδύνευσης. Όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο η αυτοεκτίμηση σας ριζώνει σε στέρεα εδάφη.

10. Προσδιορίστε το εύρος και το βάθος των κοινωνικών σας συγκρίσεων, δηλαδή τους ανθρώπους, με τους οποίους αντιπαραβάλλετε τον εαυτό, τις πράξεις ή τα αποκτήματα σας. Όσο λιγότεροι είναι, τόσο πιο ασφαλή τα συναισθήματα για τον εαυτό σας. Προπάντων, όμως, σταματήστε να αναπολείτε τα επιτεύγματα, τις προοπτικές ή την εμφάνισή σας κατά τα προηγούμενα χρόνια. Η συμφιλίωση με το χρόνο που περνά είναι δείγμα σοφίας και αυτοεκτίμησης.

11. Σεβαστείτε αυτά που έχετε επιτύχει, αναδείξτε την εξελικτική σας πορεία, αγαλλιάστε με τα κατορθώματά σας, όσο ελάχιστα κι αν σας φαίνονται, επειδή, για να βρίσκεστε εδώ, ανήκετε στους νικητές της ζωής. Μέσα από την αποδοχή της δικής σας ιδιαιτερότητας και των πολύτιμων εμπειριών, κατανοήστε ότι κάθε άνθρωπος είναι και ο ίδιος ένας ήρωας της ζωής, ένας συνοδοιπόρος, που αξίζει την εκτίμηση και την αποδοχή σας. Η αυτοεκτίμηση σας περνά μέσα από την στάση σας για τους άλλους.

12. Αξιοποιώ ή εκμεταλλεύομαι, επιφυλακτικός-δύσπιστος ή καχύποπτος, οργανωτικός-ψυχαναγκαστικός ή εμμονικός, αυθόρμητος ή επιπόλαιος, εσωστρεφής ή ακοινώνητος, αποδοχή του εαυτού- εγωισμός ή φιλαυτία, όρια ή σύνορα; Προσέξτε την ένταση των στάσεών σας, επειδή η αυτοεκτίμηση τις περισσότερες φορές είναι ζήτημα βαθμονόμησης.

13. Τέλος, αναλογιστείτε όλους εκείνους που σας πλήγωσαν, καταχράστηκαν ηθελημένα ή ακούσια, την εμπιστοσύνη, έπαιξαν με τα συναισθήματα, ματαίωσαν τις επιδιώξεις σας, καπηλεύτηκαν τα όνειρα σας, ειδικά αν πρόκειται για αγαπημένα σας πρόσωπα, γονείς, συγγενείς και φίλους και άτομα επιρροής. Είτε ζουν είτε όχι η αυτοεκτίμηση σας εξαρτάται από τη μεγαλοσύνη που θα επιδείξετε, ώστε να τους συγχωρήσετε. Ειδάλλως το παρελθόν και το τραύμα θα γίνει η άγκυρα και η αγχόνη που θα προκαλεί τρέκλισμα και ασφυξία στον εαυτό σας.

Ευστράτιος Παπάνης

Κι όταν θα μοιάζουν οι μνήμες μας με παιδιά, ασφυκτικά ντυμένα σε ασήμαντα πανηγύρια,

Και ερειπωμένες οι εμπειρίες μας θα ασθμαίνουν, σαν παλιά ξενοδοχεία, ψευδαισθήσεις παθών που είχαν στεγάσει,

Όταν εξαντλημένες μας οι αλήθειες πάνω από επαρχιακές, φανταχτερές βιτρίνες, θα ακροβατούνε,

Όροφοι απόκοσμοι και παραμελημένοι.

Τότε θα καταλάβουμε πως η ύπαρξη μας είναι ένα νησί που αιωρείται

Την ώρα που στα βάθη του το φράγμα το καμπαναριό και τον στερνό αποχαιρετισμό θα καταποντίζει.

Στράτος Παπάνης

Νομίζει κανείς μες στην αστοχασιά της νιότης πως είναι το γήρας μια κατάσταση του σώματος και του πνεύματος το αποκάμωμα.

Κι όμως με τα χρόνια παλιώνουν οι τόποι, μαραζώνουν τα κτίρια, σκουριάζουν οι αναμνήσεις, αρρωσταίνουν οι αγάπες, ανίατες γίνονται οι αξίες, και ανάπηρα μένουν τα ινδάλματα, που πιστέψαμε.

Μα πάνω από όλα έχουν εγκαταλείψει όλοι εκείνοι, που σαν σέλας ομόρφυναν τα βήματα μας.

Και τότε το μόνο που σου μένει είναι να πας να τους βρεις ή να πορευτείς προς ένα απέραντο τίποτα, χωρίς να ξέρεις ποιο από τα δυο είναι το καλύτερο.

Στράτος Παπάνης

Πάντα καταλαβαίνουμε πότε ξεκινά ο έρωτας: Όταν οι προσδοκίες, οι ελλείψεις μας και ο ιδανικός εαυτός καθρεφτίζονται στους πόθους για ένα μόνο πρόσωπο. Όταν η ύπαρξη μας χωρά στο σκίρτημα μιας άλλης καρδιάς, όπως ο ήλιος στην πρωινή σταγόνα.
Κι όμως, πόσο πιο δύσκολο να διακρίνουμε τη μέρα, που αρχίζει η παρακμή του. Την ώρα που πιο πολύ δε γίνεται, που παραπάνω δεν έχει. Γιατί ελάχιστοι τολμούν να αποχωρούν τη στιγμή, που ο ίμερος θριαμβολογεί στο απόγειό του, ώστε ανεξίτηλος και τέλειος να παραμένει.
Πλάσματα της φθίσης προτιμάμε το θνητό, αιώνιο να ονομάζουμε, παρά με τον αιφνίδιο θάνατο το άπειρο να του χαρίσουμε.

Στράτος Παπάνης

Στράτος Παπάνης

Ανακαλέστε τα παιδικά σας χρόνια.

Σας άρεσε να υποδύεστε ρόλους μόνοι σας ή μπροστά σε φίλους και συγγενείς; Είχατε φανταστικούς φίλους ή κούκλες, με τις οποίες συνομιλούσατε, που τις καθοδηγούσατε, που τους αλλάζατε διαρκώς φορεσιές; Σας συνέπαιρνε να μαθαίνετε ποιήματα, να αποστηθίζετε κείμενα, να χάνεστε στους μύθους και στα βιβλία, να αντιγράφετε κινήσεις και χορευτικές φιγούρες από το διαδίκτυο; Μπορούσατε πιο εύκολα να ταυτιστείτε με τα συναισθήματα των άλλων, ήσαστε πιο ευαίσθητοι και συναισθηματικοί, λέγατε ψέματα ξεχνώντας μετά πως δεν ήταν πραγματικότητα; Ονειροπολούσατε και οι εκθέσεις σας ήταν γεμάτες από φανταστικές περιγραφές και ήρωες; Σκαρώνατε σκηνικά και ιστορίες, ταξιδεύατε σε ονειρικά τοπία και κόσμους; Σας άρεσε να είστε το επίκεντρο της προσοχής; Μπορούσατε να μπαίνετε στη θέση των άλλων, κατανοώντας το τρόπο σκέψης και τα φερσίματα τους; Σας άρεσε η διαφορετικότητα; Απολαμβάνατε το χειροκρότημα; Σας βοηθούσε η βαθιά κατανόηση και οι σημειώσεις σε ένα κείμενο να το αποστηθίσετε; Μπορούσατε να βρείτε συσχετισμούς ανάμεσα στη δίκη σας προσωπικότητα και στα ερεθίσματα, τα οποία μελετούσατε;

Αν στα περισσότερα η απάντηση είναι θετική, μήπως είστε ή θα θέλατε να γίνετε ηθοποιοί;

Μπορείτε να σχολιάσετε, σύμφωνα με την εμπειρία σας και τις απόψεις σας, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, που διαφοροποιούν τους ηθοποιούς από τους υπόλοιπους ανθρώπους;